ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΚΝΙΑΣ | Το Βήμα, ένθετο “Βιβλία”, Κυριακή 19 Ιανουαρίου 2003
Χίλια και τρακόσα ογδόντα! / Λιγερή μου εσύ Μονάδα/ κράτα ολόρθη τη λαμπάδα/ της ψυχής σου. / Χίλια και τρακόσα ογδόντα! / Ορκο βάζω στην Ελλάδα: / θα φυλάξω αγνή τη δόξα/ της τιμής σου.
Ο τριανταεννιάχρονος εθελοντής στρατιώτης που εξέδωσε στις 15.1.1941 την εφημερίδα Οχρίς ήταν καθηγητής πανεπιστημίου, συγγραφέας ιστορικών και κοινωνιολογικών μελετών και είχε ήδη χρηματίσει γενικός γραμματέας του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και του υπουργείου Παιδείας. Του έμελλε ακόμη να γίνει αρχηγός κόμματος, υπουργός, πρωθυπουργός και ακαδημαϊκός. Η Οχρίς (Αχρίς από το τέταρτο φύλλο και εξής), περιοδική εφημερίς της 1380 μονάδος, εκδιδόταν, διευθυνόταν και, ως επί το πλείστον, γραφόταν από τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο. Κυκλοφόρησαν επτά φύλλα ως τις 7.4.1941 (την επομένη της γερμανικής επίθεσης εναντίον της Ελλάδας). Ηταν κατά κανόνα τρίστηλη και ενίοτε δίστηλη, διαστάσεων 33Χ28 εκ. και είχε έξι, οκτώ ή δέκα σελίδες. Το ΕΛΙΑ διαθέτει όλα τα φύλλα της Οχρίδος.
Η ύλη της Οχρίδος είναι αυτή που θα περίμενε κανείς από μια εφημερίδα που εκδιδόταν στο μέτωπο: κείμενα πατριωτικά, που στοχεύουν στην τόνωση του ηθικού («Θ’ αντιλαλήσουν οι ουρανοί», «Μέσα μας ζη η Ελλάς», «Είμαστε έτοιμοι για όλα»), αναφορές στην καθημερινότητα του φαντάρου («Επιθεώρησις της πολεμικής αλληλογραφίας», «Ο φαντάρος και τα ζώα», «Σκέψεις φαντάρου»), ειδικότερες αναφορές στη συγκεκριμένη μονάδα («Παραμονή της Πρωτοχρονιάς στην έδρα του Στρατηγού μας», «Ο πανηγυρισμός της Εθνικής εορτής στη Μονάδα μας»), ποιήματα («Χαρήτε, αδέρφια», «Επιτύμβιον»), σατιρικού περιεχομένου θεατρικά – έμμετρα («Ενας διάλογος στο Παλάτσο Βενέτσια», «Ο φουτουριστικός ελιγμός») ή πεζά («Φάρσα εκ του φυσικού») -, σατιρικά κείμενα γραμμένα σε τοπικές διαλέκτους («Η Χάιδω μ’», «Αϊντι λοιπόν κ’ είναι δικήμ η άνοιξ’ ουρέ ζλαπ»).
Από το ύφος της εφημερίδας δεν λείπουν βέβαια τα επικά και ρομαντικο-ηρωικά στοιχεία, η έξαρση του πατριωτισμού, οι αναφορές στα ιδανικά της οικογένειας και της θρησκείας· και δύσκολα θα μπορούσαν να λείπουν, άλλωστε, δεδομένων των συνθηκών και του ρόλου του εντύπου. Παράλληλα, όμως, βρίσκουμε στην Οχρίδα στοιχεία που μαρτυρούν για την ευρυμάθεια, τις ανησυχίες και τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα του δημιουργού της και τη διαφοροποιούν από άλλα έντυπα του είδους. Παραδείγματος χάριν, το ακόλουθο απόσπασμα από άρθρο με τίτλο «Τα βιβλία ζουν», όπου εξιστορείται η εύρεση ενός σωρού μισοκατεστραμμένων βιβλίων σε κάποιο αλβανικό χωριό, κατά την είσοδο εκεί του Ελληνικού Στρατού:
«Τα Ανθη του κακού! Και με ποιον είναι αγκαλιασμένος ο Μπωντλαίρ; Μ’ ένα βιβλίο γερμανικό. Με του Βίλχελμ Σαίφερ το βιβλίο Τα ανέκδοτα. Ο συγγραφέας, που έχει γράψει για τον Μπαχ, για τον Βίνκελμαν και για τον Χαίντερλιν συνυφαίνεται έτσι […] με τον ελληνοϊταλικό πόλεμο, με την αλβανική πολίχνη…»
Shinecast's Blog 