Ο Κώδων

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΚΝΙΑΣ | Το Βήμα, ένθετο “Βιβλία”, Κυριακή 8 Σεπτεμβρίου 2002

Ο κερκυραίος λόγιος Ιάκωβος Πολυλάς (1826-1898), εκδότης της εβδομαδιαίας σατιρικής εφημερίδας Ο Κώδων, είναι γνωστός με τη λογοτεχνική του ιδιότητα, κυρίως χάρη στα Προλεγόμενα εις τα ευρισκόμενα του Διονυσίου Σολωμού. Ο Πολυλάς υπήρξε προσωπικός φίλος του Σολωμού, επηρεάστηκε από το έργο του στα λιγοστά του ποιήματα, αλλά και συνέβαλε στη διαμόρφωση του ύφους και της τεχνοτροπίας της τελευταίας περιόδου του σολωμικού έργου καθώς μέσα από τις δικές του μεταφράσεις γνώρισε ο μεγάλος ποιητής τα έργα του γερμανικού ιδεαλισμού.

Λιγότερο γνωστή είναι η πολιτική και δημοσιογραφική δραστηριότητα του Πολυλά, που ξεκινά στα χρόνια του αγώνα για την ένωση των Επτανήσων με το ελληνικό κράτος και τελειώνει περίπου με το «Κύριοι, δυστυχώς επτωχεύσαμεν» του Χ. Τρικούπη. Ο Πολυλάς αγωνίστηκε για την ένωση και ήταν εκ των ιδρυτών των συλλόγων «Αναγέννησις» και «Ρήγας Φεραίος» και εκδότης των ομώνυμων εφημερίδων· στην πρώτη δημοσιεύθηκε στις 23.3.1863 το γνωστό ποίημα του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη «Ο βράχος και το κύμα (μέριασε πέτρα να διαβώ…)» Ο Πολυλάς εξελέγη αρκετές φορές βουλευτής από το 1869 με το κόμμα του Τρικούπη. Για λόγους που έχουν σχέση μάλλον με τοπικές προσωπικές και πολιτικές αντιζηλίες τη δεκαετία του 1880 συγκρούστηκε με τον Τρικούπη και προσέγγισε τον Δηλιγιάννη· πολέμησε τον παλαιό του αρχηγό με την ίδια παθιασμένη σφοδρότητα που τον είχε στηρίξει παλαιότερα. Τη δεκαετία όμως του 1890 τον επαναπροσέγγισε και οι σχέσεις τους αποκαταστάθηκαν.

Ο Κώδων κυκλοφορούσε κάθε Κυριακή από τον Ιούλιο του 1870 ως τον Μάιο του 1874 (στο ΕΛΙΑ φυλάσσονται τρία φύλλα του 1872). Ήταν τετρασέλιδος, διαστάσεων 29Χ22 εκ. και δίστηλος. Στον Κώδωνα έγραφε ο ίδιος ο Πολυλάς και οι πολιτικοί φίλοι του (σχεδόν πάντοτε ανυπόγραφα ή με ψευδώνυμα, έτσι είναι πολύ δύσκολη η ταύτιση κειμένων με συντάκτες) και σατίριζαν τους πολιτικούς αντιπάλους τους. Εκείνοι κυκλοφόρησαν στα μέσα του 1872 το δικό τους κυριακάτικο έντυπο· ο Καθρέπτης, «εφημερίς κοινωνικοπολιτική διά τον Λαόν», απαντούσε στον ίδιο τόνο – έτσι πολύ σύντομα οι Κερκυραίοι περίμεναν πώς και τι την Κυριακή και η φήμη του άγριου αυτού πολέμου ξεπέρασε τα όρια της τοπικής κοινωνίας.

Το περιεχόμενο των δύο εφημερίδων είναι σχεδόν ακατανόητο για τον σημερινό αναγνώστη, καθώς γράφοντες και σατιριζόμενοι παρουσιάζονται με πληθώρα ψευδωνύμων και χαρακτηρισμών. Αξίζει να αναφέρουμε τους χαρακτηρισμούς με τους οποίους σατίριζαν τον Πολυλά οι εχθροί του (τους απαριθμεί ο Pierre de Broche des Combes στο περιοδικό Πόρφυρας, τεύχος 84-85, Γενάρης – Μάρτης 1998, αφιέρωμα στον Πολυλά): Αρλεκίνος, Αστρίτας, Βρυκόλακας, Γραμπέτας, Ηθικολόγος, Γερορήγας, Καπετάν Νούλα, Ξυλόσοφος, Πολυάλαλος, Πολυλέρας, Πολυλογάς, Προυλυλάς, Ρηγαδοκλέφτης, Σαμαμύθι, Σαρδέλλας, Στοκοφίσης, Φούμας ο Πολολός, Χαχόλος, Χαφθανάς, Γιακούμος ο Μαυροκορακοκιτρινοπρασινοβαμμένος.

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=46&ct=47&artid=128336&dt=08/09/2002#ixzz1ExogjBgV

Σκλάβος σου για πάντα

 

by Giorgos Tsaknias on Thursday, June 17, 2010 at 12:56pm (από τα notes του fb).

XXXXX ΤΡΑΠΕΖΑ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΛΙΑΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗΣ

Αγαπητέ πελάτη,

Με την επιστολή μας αυτή, θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι έχει παρέλθει η προθεσμία πληρωμής της κάρτας σας ΧΧΧΧ και δεν έχει τακτοποιηθεί το πληρωτέο ποσό, όπως αυτό προκύπτει από την τελευταία εκκαθάριση του λογαριασμού σας.

Εάν έχετε ήδη καταβάλει τη ληξιπρόθεσμη οφειλή σας, παρακαλούμε να μη λάβετε υπόψη σας την παρούσα επιστολή και δεχτείτε τη συγνώμη μας για την ενόχληση.

Σε αντίθετη περίπτωση, θα θέλαμε να σας υπενθυμίσουμε ότι θα πρέπει να τακτοποιήσετε την εκκρεμότητα αυτή, το συντομότερο δυνατό, ώστε να μην αντιμετωπίσετε προβλήματα στην έγκριση των συναλλαγών σας.

Για οποιαδήποτε διευκρίνηση ή πληροφορία, είμαστε στη διάθεσή σας στο τηλέφωνο 210 ΧΧΧΧΧΧΧ.

Με εκτίμηση,
XXXXX ΤΡΑΠΕΖΑ
ΥΠΟΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΩΝ
ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗΣ ΠΙΣΤΗΣ ΚΑΙ ΚΑΡΤΩΝ

– – – – – – – – – – – – – – – – – – –

Αγαπητή τράπεζα, σε απάντηση της επιστολής σου, με την οποία με ειδοποιείς να «τακτοποιήσω την εκκρεμότητα», έχω να σου πω ότι με φτιάχνεις πάρα πολύ, όταν μου μιλάς έτσι, τυπικά και αυστηρά συνάμα. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, δεν έχω καταβάλει τη ληξιπρόθεσμή οφειλή μου. Και δεν πρόκειται να την καταβάλω, τουλάχιστον μέχρι να λάβω και την επόμενη επιστολή, όπου θα με προειδοποιείς ότι θα «απαιτήσεις ολόκληρο το ποσό». Μωρό μου, ζω για να ικανοποιώ τις απαιτήσεις σου. Μ’ αρέσει να μου μιλάς βρώμικα, σου το έχω ξαναπεί. Κι όταν επιτέλους λάβω τη δεύτερη επιστολή, θα βάλω να ακούγεται το Venus in Furs του Lou Reed, θα φορέσω κάτι άνετο, θα γεμίσω ένα ποτήρι καλό κόκκινο κρασί, θα ξαπλώσω αναπαυτικά στον καναπέ του σαλονιού του υποθηκευμένου μου σπιτιού και θα σε πάρω τηλέφωνο για διευκρινήσεις.

Σκλάβος σου για πάντα,
ΧΧΧΧΧΧ ΧΧΧΧΧΧΧ

Η Στεμνίτσα, η πατρίδα μας

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΚΝΙΑΣ | Το Βήμα, ένθετο “Βιβλία”, Κυριακή 29 Ιουνίου 2003

Έδρα της διμηνιαίας Στεμνίτσας, Περιοδικής έκδοσης του Πατριωτικού Συνδέσμου Τρικολώνων (πρωτοκυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 1976, το E.Λ.I.A. διαθέτει όλα τα φύλλα ως το 1978 καθώς και τρία φύλλα των επόμενων δύο ετών) ήταν η Αθήνα. H Στεμνίτσα ανήκει στην κατηγορία εντύπων που κατατάσσονται στα τοπικά φύλλα με βάση το κοινό στο οποίο απευθύνονται και όχι τον τόπο έκδοσης. Πρόκειται συνήθως για επίσημα όργανα τοπικών συλλόγων και κατά κανόνα παρουσιάζουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά – ως προς το περιεχόμενο, την κατανομή της ύλης και το ύφος – τα οποία δικαιολογούν και επί της ουσίας την ομαδοποίησή τους σε υποσύνολο του τοπικού Τύπου. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εν Αθήναις εκδιδόμενες τοπικές εφημερίδες αποτελούν το 17% της καταγεγραμμένης συλλογής τοπικών εφημερίδων του ΕΛΙΑ, με άλλα λόγια η μία στις έξι ανήκει σε αυτήν την κατηγορία.

Στο κύριο άρθρο του πρώτου φύλλου της Στεμνίτσας («Ενα καινούργιο ξεκίνημα») προσδιορίζεται ο σκοπός της έκδοσης που είναι «η εξυπηρέτηση των συμφερόντων της Στεμνίτσας, η θεραπεία των αναγκών της και η προβολή της σ’ όλους τους τομείς». Πιο κάτω, η δέσμευση του εκδότη ότι «αυτό το φύλλο… θα προσπαθήση να σταθή μακριά από προσωπικές αντιθέσεις, από φατριασμούς και κάθε πολιτική εκδήλωση», απηχεί ένα τυπικό χαρακτηριστικό αυτής της ομάδας εντύπων, το ιδεολόγημα ότι ο «πατριωτισμός» (ο αναφερόμενος στην ιδιαίτερη πατρίδα) είναι υπεράνω της ιδιότητας του πολίτη του ελληνικού κράτους, αποτελεί ικανό συνεκτικό ιστό και, συνεπώς, βασικό καθήκον του ατόμου είναι η «προάσπιση» και η «προώθηση» των «συμφερόντων» του τόπου του.

Αλλο ένα ουσιαστικό χαρακτηριστικό των τοπικών εφημερίδων που βγαίνουν στην Αθήνα είναι η αποκλειστικά τοπικού ενδιαφέροντος θεματολογία, σε αντίθεση με άλλα έντυπα -ιδίως όσα κυκλοφορούν σε μεγάλες επαρχιακές πόλεις- που καλύπτουν και την εσωτερική και διεθνή ειδησεογραφία. H Στεμνίτσα ασχολείται με τοπικά θέματα, όχι τόσο με καθημερινές ειδήσεις (η στήλη «Τα νέα της πατρίδας» καταλαμβάνει μικρή έκταση και είναι πιο αποστασιοποιημένη από ό,τι αντίστοιχες στήλες εφημερίδων που εκδίδονται στην επαρχία) όσο με γενικότερα ζητήματα που αφορούν την περιοχή («H σημασία της τουριστικής κινήσεως», «Μία νέα μεγάλη δωρεά»). Μεγάλο μέρος της ύλης καταλαμβάνουν οι αναφορές στις δραστηριότητες του τοπικού συλλόγου, που άλλωστε εκδίδει και την εφημερίδα («Το νέο διοικητικό συμβούλιο», «H συνεστίαση της αδελφότητας Στεμνιτσιωτών»).

Την υπόλοιπη ύλη της εφημερίδας καλύπτουν άρθρα σχετικά με την τοπική ιστορία και λαογραφία, καθώς και χρονογραφήματα. Σε ένα τέτοιο κείμενο, ο συντάκτης της εφημερίδας Νάσος Συναδινός έχει έναν φανταστικό διάλογο με μια μορφή από το παρελθόν της Στεμνίτσας, την εδώ και χρόνια πεθαμένη «θεια Σταυριανή». Τα λόγια που βάζει στο στόμα της μοιάζουν να υπονομεύουν τον ίδιο τον ρόλο του: «Θέλουτε μωρέ και ‘φημερίδα! Ούλα τα είχε η Μαριωρή, εφτούνο της έλειπε. Αφήκατε να ρημάξει ο τόπος μας, να γιομίσει με χουχουλόγιωργες και νυχτοπούλια… Οι ανθρώποι φτιάχνουνε τους τόπους και τους ομορφαίνουν, όχι τα παλιόχαρτα».

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=152333&ct=47&dt=29/06/2003#ixzz1Exziy8Ar

Κύριε Διευθυντά,

Στο τεύχος υπ’ αριθ. 5,5 του περιοδικού σας, ο συνεργάτης σας κ. Τσακνιάς δημοσίευσε βιβλιοκρισία για το μυθιστόρημα του Τζέιμς Πίνκερτον «Θάνατος πάνω σε ψηλά τακούνια» (Καραμητσόπουλος Εκδοτική), χαρακτηρίζοντας τη μετάφραση του συνεργάτη μας Α. Ι. Γκουγκλάκη «άθλια». Παραθέτω απόσπασμα του βιβλίου, προκειμένου οι αναγνώστες σας να κρίνουν αν η μετάφραση «είναι τόσο κατά λέξη, που στα ελληνικά δεν βγάζει νόημα», όπως ισχυρίζεται ο αξιότιμος (;) συνεργάτης σας:

«Φίνα!», είπε ο Ντικ, και περπάτησε έξω την πόρτα. Έβρεχε γάτες και σκύλους, έτσι είχε χρειαστεί να ανοίξει την ομπρέλα του. «Ποια να ήταν η μυστηριώδης γυναίκα πάνω σε ψηλά τακούνια που είχε φανεί να βγαίνει από το μπαρ μισή ώρα προτού βρούνε τον Χάρυ με μια τρύπα μέσα στο μέτωπό του;», ρώτησε τον εαυτό του. «Πού να κοιτάξω για το φονικό όπλο; Δεν έχω ένα στοιχείο…» Περπάτησε μέσα σε έναν τηλεφωνικό θάλαμο, σήκωσε τον παραλήπτη και πληκτρολόγησε έναν αριθμό. Μια βραχνή γυναικεία φωνή απάντησε στο άλλο τέλος της γραμμής. «Χέυ όμορφη», είπε κοφτά το ιδιωτικό μάτι, «είναι ο Ντικ. Βάλε τον Τομ πάνω στο τηλέφωνο». Αυτή την ώρα της ημέρας, ο γερο-Τομ συνήθιζε να αρπάζει ένα σάντουιτς. Ο Ντικ είχε σημαντικά νέα να μοιραστεί μαζί του για τον φόνο του Χάρυ –ύστερα από όλα, ήταν ο Τομ, δεν ήταν ο Τομ, ο Ντικ κι ο Χάρυ. «Είναι η ώρα να βάλουμε τις κάρτες μας πάνω στο τραπέζι», σκέφτηκε.

Μετά τιμής, Ιωάννης Καραμητσόπουλος, Εκδότης

Ευβοϊκός Χρόνος

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΚΝΙΑΣ | Το Βήμα, ένθετο “Βιβλία”, Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου 2002

Στη βιβλιοθήκη του ΕΛΙΑ φυλάσσονται 73 φύλλα της εβδομαδιαίας εφημερίδας Ευβοϊκός Χρόνος του Αθανασίου Κούκουρα, από τις 4.9.1970 (ενδέκατο έτος κυκλοφορίας της) ως τις 3.3.1979. Την εφημερίδα (τετρασέλιδη, εξάστηλη και διαστάσεων 50 Χ 35 εκ.) απασχολεί κυρίως η τοπική επικαιρότητα· το ενδιαφέρον εστιάζεται σε ζητήματα πατριωτικά, θρησκευτικά καθώς και ηθικής τάξεως. Ο Ευβοϊκός Χρόνος εκφράζει τον παραδοσιακό εθνικοχριστιανικό συντηρητισμό που, σε συνδυασμό με τον γνώριμο επαρχιώτικο τοπικισμό, τού επιτρέπει να λιβανίζει την «Εθνικήν Κυβέρνησιν» των συνταγματαρχών αλλά και να ελέγχει τους διαφόρους αρμοδίους και υπευθύνους όποτε το κρίνει σκόπιμο (π.χ. επειδή η παραλία της Χαλκίδας «βρωμοκοπάει» ή επειδή το γεφυράκι είναι στενό για το λεωφορείο «όποιος θέλει να μάθει πού ενεδρεύει ο Χάρος, ημπορεί να ταξιδεύσει από Πάλιουρα εις Αγιον Αθανάσιον»).

Το πνεύμα της εφημερίδας εκφράζεται άριστα από τη λαϊκή καθαρεύουσα που χρησιμοποιεί, μια γλώσσα μάλλον απλή, με τα απολύτως αναγκαία καθαρευουσιάνικα στοιχεία, και το απερίφραστο και ελαφρά ειρωνικό ύφος, ιδίως στη στήλη «Απόψεις και Σχόλια», που τον Φεβρουάριο του 1971 μετονομάζεται σε «Σημειώματα». Παρακολουθούμε από τη στήλη τον αγώνα του συντάκτη της για την ευπρέπεια: «Ο Γυμνασιάρχης της πόλεώς μας κ…. είχε μίαν υπέροχον έμπνευσιν, εξ αιτίας της οποίας του απευθύνομεν τα θερμότερα των συγχαρητηρίων μας. Απαντες οι μαθηταί εις το εξής θα είναι κουρεμένοι, δεν θα κυκλοφορούν πέραν της 9ης βραδυνής, δεν θα φοιτούν εις τα σφαιριστήρια, δεν θα πηγαίνουν εις τα ζαχαροπλαστεία άνευ της συνοδείας των γονέων των, δεν θα παρακολουθούν ακατάλληλα έργα κινηματογράφου και θα είναι από πάσης απόψεως κόσμιοι και ευγενείς. Αι εντολαί αύται είναι έκφρασις της Ορθοδόξου Ελληνικής Θεολογίας και της αδόλου Ελληνικής ψυχής. Ο Ευβοϊκός Χρόνος ελαλάκιασε να φωνάζη “κάτω οι τρίχες, ζήτω το προβατοψάλιδο”. Θα χαρούμε ακόμη περισσότερο αν μάθουμε και τα εξής: 1) Οτι απηγορεύθη το μίνι κατά τας γυμναστικάς επιδείξεις, πράγμα το οποίον δυσαρεστεί και τις ίδιες τις μαθήτριες. 2) Οτι επανήλθε το πηλίκιον εις τα κεφάλια των μαθητών».

Αλλού βλέπουμε πώς η κατάπτωση των ηθών είναι εισαγόμενη («Ενώ ο ιερέας εδιάβαζε την ευχή, γνωστός μαλλούρος, φαιδροπρόσωπος ρεκλαματζής, εμηρύκαζε δίκην γίδας πέντε-έξι τσίχλές μαζί. Στενός φίλος του του συνέστησε να σταματήσει τη μάσα. Εκείνος όμως αγρόν ηγόρασε. Είναι και αυτό Ευρωπαϊκή επίδρασις») ή συνδέεται με τη μασονία (τίποτε δεν είναι τυχαίο): «Ενας νεαρός μπουκλομαλλουρομύσταξ χίππυ εσχάτως κορδώνεται σαν καρπενησιώτικο στυλιάρι και καμαρώνει σαν γύφτικο σκεπάρνη. Γιατί άραγε; Ιδού γιατί: Κάπου στην Αθήνα βρήκε ένα μενταγιόν τεραστίων διαστάσεων και μασονικό 100%. Παριστάνει μια μοσχαροκεφαλή με γουρλωμένα μάτια και κέρατα μεγάλα και μυτερά. Δηλαδή η μια μοσχαροκεφαλή κρέμεται από την άλλη. Τι χάρμα! Αυτό είναι θέαμα…».

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=46&ct=47&artid=128651&dt=22/09/2002#ixzz1ExXXpHaA