Εφημερίς των Κεφαλλήνων

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΚΝΙΑΣ | Το Βήμα, ένθετο “Βιβλία”, Κυριακή 6 Ιανουαρίου 2002

Η εβδομαδιαία «Εφημερίς των Κεφαλλήνων» έβγαινε στην Αθήνα το 1928. Στο ΕΛΙΑ βρίσκονται τα φύλλα 1 (15.4.1928) ως 21 (2.9.1928). Στην πρώτη σελίδα του φύλλου 1 ανακοινώνονται οι στόχοι του εκδότη: «Θα κηρύξομεν ως δόγμα, την απόλυτον αλληλεγγύην, υποστήριξην και αγάπην των απανταχού Κεφαλλήνων…»

Πρόκειται για έντυπο με πλούσια ύλη και έντονα τοπικιστικό, που στις σελίδες του απεικονίζεται γλαφυρά μια ιδιαιτερότητα του τόπου: η Κεφαλλονιά είναι από τις περιοχές της Ελλάδας που υπέστησαν τη μεγαλύτερη αφαίμαξη, τόσο σε ναυτικούς όσο και σε μετανάστες. Στις οκτώ σελίδες της «Εφημερίδος» δεν υπάρχει λέξη που να μην αναφέρεται στην Κεφαλλονιά και στους Κεφαλλονίτες. Πιστή στους στόχους που θέτει, η «Εφημερίς» δεν ασχολείται μόνο με τα προβλήματα του τόπου (αγροτική παραγωγή, δημόσια έργα, πολιτιστική κίνηση κ.ο.κ.) και με την ιστορία και λαογραφία του, αλλά και με τη ζωή των Κεφαλλονιτών της διασποράς, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Στην όγδοη σελίδα του φύλλου 1 διαβάζουμε: «Από του προσεχούς φύλλου θα δημοσιεύουμε τακτικόν Ναυτικόν Δελτίον περιέχον πάσαν πληροφορίαν σχετικήν με την κίνησιν των Κεφαλληνιακών πλοίων ανά τας διαφόρους θαλάσσας του κόσμου».

Στο πρωτοσέλιδο του φύλλου 14, στο «Κεφαλληνιακόν φωτογραφικόν ρεπορτάζ», θαυμάζουμε τη φωτογραφία τριών νέων με αποικιακή ενδυμασία που πατούν επί πτώματος κροκοδείλου (σε δεύτερο πλάνο πέντε ημίγυμνοι ιθαγενείς της Αφρικής) με την εξής λεζάντα: «Παρέα Κεφαλλήνων εις κυνήγιον μετά τον φόνον κροκοδείλου». Η όγδοη σελίδα της εφημερίδας επιγράφεται «Παγκόσμιος Κεφαλληνιακή κίνησις». Στη στήλη «Διάφορα» περιγράφονται λεπτομερώς οι κινήσεις των απανταχού Κεφαλλονιτών («Παραμένει από ημερών ενταύθα η όμορφη Αργοστολιώτισσα Δνις Καλλιόπη Μαράτου»). Συχνά συναντάμε ανταποκρίσεις για τους απανταχού Κεφαλλονίτες («Επιστολή των Κεφαλλήνων της Αβησσυνίας από το Αδίς Αμπέμπα», «Νεοϋορκέζικα νέα»).

Στην «Εφημερίδα των Κεφαλλήνων», η δημοσιογραφική καθαρεύουσα της εποχής συνυπάρχει με την καθομιλουμένη δημοτική και με πολλά στοιχεία της κεφαλλονίτικης διαλέκτου. Το ευθυμογράφημα της όγδοης σελίδας του φ. αρ. 9 επιγράφεται «Νοβιτούλες ­ κουτσομπολιό» και είναι διάσπαρτο με ιταλικές λέξεις. Εκεί διαβάζουμε την περιπέτεια του Signor Salvatore, του ιταλού maestro της Φιλαρμονικής, που προσέλαβε έναν Ληξουριώτη για πρώτο κλαρίνο. Καθώς ο παλαίμαχος μουσικός δεν μπορούσε να παίξει χωρίς δόντια, ο maestro μερίμνησε για την εξασφάλιση μασέλας. Οταν είδε ότι ο Ληξουριώτης παρέμενε φανατικά φάλτσος, του έκανε παρατήρηση, αναφωνών «Αουρέκιο!» και δείχνοντας το αφτί του. Ο μουσικός όμως «θυμώνει, σηκώνεται… “Γ… το Μουσσολίνι σου”, λέει, “πάω καλειά μου, μια μασέλα μου βάλετε και θα με προσβάλετε κι όλα! Κακοχρονονάχετε [sic] μ’ όλο με δαύτη…”. Και εξάγει αυτήν [σ.σ.: τη μασέλα]… παίρνει το κλαρίνο και φεύγει».

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=46&ct=47&artid=122384&dt=06/01/2002#ixzz1Exjv2KV0

Εφημερίς συνοικεσίων

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΚΝΙΑΣ | Το Βήμα, ένθετο “Βιβλία”, Κυριακή 14 Νοεμβρίου 2004

H δεκαπενθήμερη Εφημερίς συνοικεσίων κυκλοφόρησε το 1949 (η βιβλιοθήκη του E.Λ.I.A. διαθέτει το φύλλο της 16/11/1952). Ιδιοκτήτης, διευθυντής, συντάκτης και τυπογράφος, ο εκ Πριήνης (Νομού Σμύρνης) Χρήστος Μιχαηλίδης. H εφημερίδα στοίχιζε 1.500 δρχ., οι αγγελίαι κατά συμφωνίαν, ενώ οι αμοιβαί εκ τελεσφορουμένων συνοικεσίων: ανάλογα δώρα. Για λόγους τακτ, ο εκδότης επισημαίνει ότι η εφημερίδα αποστέλλεται εντός κλειστού φακέλου. Και τις δύο σελίδες καταλαμβάνουν αγγελίες, με την εξαίρεση μιας στήλης με ρητά και παροιμίες και μιας όπου αναγγέλλεται ότι συνετελέσθησαν οι γάμοι των εξής αξιοτίμων συνδρομητριών και συνδρομητών.

Οι αγγελίες (58,5% ανδρών που αναζητούν γυναίκα και 41,5% αντιστρόφως) είναι λίγο-πολύ τυποποιημένες: πρώτα εκτίθενται τα προσόντα του/της αναζητούντος/-ούσης σύζυγο και, ακολούθως, οι αντίστοιχες απαιτήσεις. H ηλικία είναι κατά μέσον όρο τα 39 έτη, ενώ εκπλήσσει η παρουσία μιας φοιτήτριας 19 ετών, η οποία αναζητεί σύζυγο (τον λάκκο στη φάβα καταδεικνύει ίσως η αμηχανία που κρύβεται πίσω από τη διπλή διατύπωση: εμφανίσιμος, ωραία). Τα επαγγέλματα ποικίλλουν: δημόσιος υπάλληλος, τραπεζικός, εμποροκτηματίας, ζαχαροπλάστης, μοδίστρα, δημοδιδασκάλισσα κ.ο.κ. Ενίοτε δηλώνεται εξ αντανακλάσεως ιδιότητα, συνήθως στις γυναίκες (αδελφή μεγαλεμπόρου νήσου τινός του Αιγαίου, κουνιάδα ανωτέρου εκπαιδευτικού), αλλά και στους άντρες (έχων γαμβρόν ιατρόν επ’ αδελφή, γυναικάδελφος Ναυάρχου).

Ακολουθούν τα της υγείας, της ηθικής υπόστασης (ηθικοτάτη, τίμιος, χριστιανικών αρχών), της μόρφωσης (γλωσσομαθής, απόφοιτος σχολαρχείου, διπλωματούχος) και το ακανθώδες -ιδίως για τις γυναίκες- ζήτημα της εμφάνισης, όπου είτε ποικίλλουν οι λεπτές αποχρώσεις στη διατύπωση (ευπαρουσίαστος, αρκετά ευπαρουσίαστος, λίαν ευπαρουσίαστος, εμφανίσιμος, καλής εμφανίσεως, αρκετά νόστιμη, κανονικού αναστήματος και μελαχροινή, σταράτη, δεσποινίς αρκετά εμφανίσιμος και σωματώδης) είτε το κεφάλαιο αυτό απλώς παρακάμπτεται (δεσποινίς 45 ετών, αρίστης οικογενείας, με λεπτά αισθήματα…).

Τα εισοδήματα και οι μισθοί κυμαίνονται μεταξύ 500.000 και 2.000.000 δρχ., οι δε προίκες (τις οποίες προσφέρουν οι γυναίκες στις αγγελίες τους, αλλά και απαιτούν οι άντρες στις δικές τους) μεταξύ 200 και 600 λιρών. Ακίνητα, έπιπλα και ρουχισμός δηλώνονται λεπτομερώς (έχουσα οικίαν εκ τριών δωματίων, κουζίνας, άφθονον ρουχισμόν), ενώ επιστρατεύεται κάθε περιουσιακό στοιχείο (έχων και τυροκομείον).

Σημαντικό θέμα είναι και το αν υπάρχουν προγενέστεροι γάμοι και παιδιά: συνήθως οι γυναίκες αναζητούν σύζυγο μή ποτε νυμφευθέντα, αν και υπάρχουν και αντίθετα παραδείγματα (δεσποινίς… ζητεί να υπανδρευθεί κύριον εν χηρεία 53-55 ετών… με ένα ή δύο παιδάκια διά να αναλάβη την ανατροφήν και μόρφωσίν των και να τα χαρίση την μητέρα που έχασαν). Εννοείται πως οι ζωντοχήροι/-ες οφείλουν να δώσουν κάποιες εξηγήσεις για την πρότερη αποτυχία τους: Λοχαγός μόνιμος ετών 34… ητύχησε εις προηγούμενον γάμον του μετά ωραίας και πλουσίας νέας αλλ’ αν και απέκτησε ένα κοριτσάκι [ένα ένα μας τα βγάζει] έλαβε διαζύγιον διότι ήτο [η σύζυγος, όχι ο λοχαγός] λίαν απαιτητική και πολύφερνος [sic].

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=46&ct=47&artid=145387&dt=14/11/2004#ixzz1ExgOimEP

Ο Ρουμελιώτης

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΚΝΙΑΣ | Το Βήμα, ένθετο “Βιβλία”, Κυριακή 17 Νοεμβρίου 2002

Ο Ρουμελιώτης ανήκει στην κατηγορία των εφημερίδων που εκδίδονταν στην Αθήνα, απευθύνονταν όμως στους κατοίκους κάποιας επαρχίας και σε όσους κατάγονται από αυτήν (στους «απανταχού…») Η εβδομαδιαία εφημερίδα του Ε. Ν. Λαχανοκάρδη (1925-1938 και 1953-1961, στο ΕΛΙΑ βρίσκονται πέντε φύλλα των ετών 1926, 1929, 1930, 1934 και 1935) δικαίως διακηρύσσει στον υπότιτλό της το γεγονός ότι είναι «εικονογραφημένη». Η ποιότητα της εκτύπωσης των δημοσιευόμενων φωτογραφιών («Γλέντι Δαδιώτικο εις τα έλατα του Παρνασσού», «Η μαθητιώσα νεολαία») και σκίτσων («Ρουμελιώτικαι φυσιογνωμίαι») είναι όντως εντυπωσιακή.

Πέριξ του τίτλου ωστόσο συναντάμε επίσης πλήθος άλλων διακηρύξεων, χαρακτηριστικών των εντύπων που απευθύνονται στους «απανταχού». Αριστερά βρίσκονται, υπό τύπον συνθημάτων, οι αρχές της εφημερίδας: «Υπεράνω όλων η Ρούμελη. Και Υπεράνω της Ρούμελης, ο Θεός και η κυανόλευκος. Φως-υγεία, ελεύθερον φρόνημα, συγκοινωνία, ασφάλεια. Αροτρον-γκλίτσα. Λαϊκή κυριαρχία. Εθνικογεωργικός Πολιτισμός». Εκ δεξιών του τίτλου, μια καταχώρηση μάς πληροφορεί ότι ο Ρουμελιώτης, «η λαϊκωτέρα εφημερίς, είνε η ψυχή σας, η φωνή σας, η δύναμή σας», ενώ άλλη προτρέπει: «Γράφετε εις τον Ρουμελιώτην συχνά και σύντομα, ακριβή και αμερόληπτα, τα νέα, τα ζητήματα, τα δίκαια, τα παράπονα του τόπου σας».

Το περιεχόμενο και το ύφος της εφημερίδας είναι μια εύγλωττη υπόμνηση ότι η υπερβολή, η καταστροφολογία και ο λαϊκισμός στα ΜΜΕ δεν αποτελούν νεωτερισμό. Με «το ακάθεκτον μένος της ψυχής ενός Τσολιά», όπως διαβάζουμε στο κείμενο για την επέτειο των δέκα χρόνων της έκδοσης, ο Ρουμελιώτης δίνει τη δική του μάχη απέναντι στα «παχύδερμα» των Αθηνών για τα προβλήματα του τόπου – για το φλέγον ζήτημα της οδοποιίας, π.χ., αφυπνίζοντας τους Ρουμελιώτες: «Συναγερθήτε με μαύρας σημαίας», αλλιώς θα «κτυπάτε το κεφάλι εις τα απρόσιτα βράχια σας, τους αφώνους τούτους και αιωνίους μάρτυρας της δυστυχίας σας». Οι ανταποκριτές του αλωνίζουν τα βουνά της Ρούμελης και στέλνουν ρεπορτάζ και από τις πιο απόμακρες περιοχές (Βράχα Ευρυτανίας: «Την άρπαξεν από τα μαλλιά ο άγριος ερωτομανής βοσκός»).

Παρά τον αγροτικό χαρακτήρα της, η εφημερίδα παρακολουθεί την αστική ζωή, καλύπτει τα κοινωνικά, περιλαμβάνει συχνά μικρές ενδιαφέρουσες ειδήσεις (π.χ. από «τα μπαιν-μιξτ της Αγίας Μαρίνης») και ρεπορτάζ Αγία Μαρίνααπό τις μεγάλες πόλεις της Στερεάς. Οικτίρει την επανεγκατάσταση των οίκων ανοχής πίσω από τη Μητρόπολη Λαμίας (μια περιοχή γνωστή μέχρι τις μέρες μας ως «Επτά Βρύσες» ή «Ρεζίλ Σοκάκι», για προφανείς λόγους). Τέλος, δεν λείπουν οι διαφημίσεις: «Εις τον περιβόητον Ελατον εις τον σταθμόν Λαυρίου όσοι θέλετε ελάτε να περάσετε ολίγες ώρες εις το μόνον αναρρωτήριον κάθε πίκρας και στενοχώριας εκεί θα βρήτε πλούσιο φαγοπότι. Αρνάκια σοβλισμένα [sic], κοκορέτσα [ξαναsic] ρουμελιώτικα άκρα περιποίησις προθυμία, χορός γλέντι σωστός βλαχόγαμος με τα λαλούμενα έως την 2αν πρωινήν ώραν».

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=46&ct=47&artid=129947&dt=17/11/2002#ixzz1EyEkfTjN

Ο ελληνικός θερμοσίφων

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΚΝΙΑΣ | Το Βήμα, ένθετο “Βιβλία”, Κυριακή 24 Οκτωβρίου 2004

Ο ελληνικός θερμοσίφων, μηνιαία έκδοσις εις την υπηρεσία των τεχνικών κυκλοφόρησε το 1966. H εξασέλιδη εφημερίδα, διαστάσεων 35X25 εκ., ανήκε στον βιομήχανο B. Χρυσάκη, γενικό διευθυντή της εταιρείας Straus Super-Extra.

Οι τέσσερις πρώτες σελίδες του φύλλου αρ. 1 (Μάρτιος-Απρίλιος 1966) – το μοναδικό που διαθέτει η συλλογή Τύπου του E.Λ.I.A. – είναι αφιερωμένες σε «ένα σημαντικό εθνικό γεγονός: Σε πανηγυρική ατμόσφαιρα εορτάσθηκε η απονομή του Σήματος Ποιότητος της Ελληνικής Ηλεκτροτεχνικής Ενώσεως στα θερμοσίφωνα της βιομηχανίας Straus, στις πολυτελείς αίθουσες του ξενοδοχείου King’s Palace, την παρελθούσα Παρασκευή 29 Απριλίου». Παρατίθενται οι ανακοινώσεις προς τους δημοσιογράφους του Δ. Μαρινόπουλου, προέδρου του ΣΕΒ (μία παράγραφος), του Γ. Δράκου, προέδρου του ΔΣ της Ιζόλα (μία παράγραφος), καθώς και η ομιλία του B. Χρυσάκη (μιάμιση σελίδα). Στη δεξίωση που ακολούθησε την απονομή του Σήματος Ποιότητος «παρέστησαν εκλεκτά μέλη της Αθηναϊκής Κοινωνίας» (ονομαστικώς αναφέρονται μερικοί υπουργοί, καθώς και τρεις-τέσσερις βουλευτές της EPE).

Στην τέταρτη σελίδα ακολουθεί το φωτογραφικό ρεπορτάζ από τη δεξίωση, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της πέμπτης σελίδας του εντύπου καταλαμβάνει η Συνέντευξις του μηνός, η οποία αυτόν τον μήνα έτυχε να είναι με τον M. Λεβαχίδη, γενικό γραμματέα της EHE. Στην ερώτηση «Ποια είναι η ελληνική βιομηχανία η οποία πήρε το πρώτο Σήμα Ποιότητος και για ποιο από τα προϊόντα της;» ο γενικός γραμματέας απαντά με παρρησία και σαφήνεια: «H βιομηχανία που πήρε το Σήμα Ποιότητος για θερμοσίφωνες είναι η “Straus”».

H υπόλοιπη σελίδα είναι αφιερωμένη σε ένα άρθρο γενικότερου ενδιαφέροντος, με τίτλο: Το ζεστό νερό και η σημασία του. Αν, ως τώρα, οι όποιες εξάρσεις στο ύφος των κειμένων είχαν να κάνουν με τις επιτυχίες της εταιρείας Straus Super-Extra και, συνακόλουθα, με τη γενικότερη αισιοδοξία όσον αφορά το μέλλον της ελληνικής βιομηχανίας, εδώ διακρίνουμε μια νότα κοινωνικής ευαισθησίας: «Εάν το τρεχούμενο κρύο νερό μετέβαλε τη ζωή της νοικοκυράς, το ζεστό νερό από τη βρύση οφείλει να της προσφέρη την άνεσι και την καθαριότητα με τη μεγαλύτερη ευκολία και τη μικρότερη κόπωσι, ώστε οι σχετικές εργασίες να είναι ευχάριστες και όχι βασανιστικές». Γενικού ενδιαφέροντος είναι και η ύλη της έκτης και τελευταίας σελίδας (Απαραίτητη η προστασία των υδάτων υδρεύσεως της πρωτευούσης, Κινδυνεύει η ανθρωπότητα από έλλειψι νερού).

Και μια θλιβερή είδηση: «Πυρκαϊά, προκληθείσα από έκρηξιν θερμοσίφωνος, αποτέφρωσε διαμέρισμα ιατρού εις την οδόν Πατησίων. […] Είναι όμως τόσο εύκολο να αποφύγη ένας αγοραστής θερμοσίφωνος και τον ελάχιστο κίνδυνο. Αρκεί να διαλέξει έναν Straus Super-Extra, ο οποίος φέρει το ΣΗΜΑ ΠΟΙΟΤΗΤΟΣ της Ελληνικής Ηλεκτροτεχνικής Ενώσεως και παρέχει την εγγύησι της ποιότητος και της ασφαλείας».

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=46&ct=47&artid=144976&dt=24/10/2004#ixzz1EyC7GgNq

Κώνωψ, χειρόγραφη εφημερίδα της Άρτας

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΚΝΙΑΣ | Το Βήμα, ένθετο “Βιβλία”, Κυριακή 11 Αυγούστου 2002

Η χειρόγραφη εφημερίδα είναι είδος ιδιαίτερο, σπάνιο και πολύτιμο από συλλεκτικής απόψεως και, παραδόξως, ιδιαίτερα διδακτικό στη μελέτη του Τύπου. Παραδόξως, επειδή, αν θέλουμε να κυριολεκτήσουμε, η χειρόγραφη εφημερίδα δεν αποτελεί καν έντυπο· διδακτικό, επειδή ένα βασικό χαρακτηριστικό των ποικίλων (ως προς την εποχή και το περιεχόμενο) χειρόγραφων εφημερίδων είναι η μίμηση της δομής, της μορφής και του layout της έντυπης εφημερίδας. Η προτίμηση της επίπονης και χρονοβόρας χειρόγραφης μορφής αντί της έντυπης θα πρέπει κατά κανόνα να οφείλεται στην απουσία τυπογραφείου. Η ερμηνεία αυτή φαίνεται να επαληθεύεται για τις κυριότερες κατηγορίες: για τις χειρόγραφες εφημερίδες των πρώτων χρόνων της Επανάστασης του ’21, για εκείνες των εξορίστων και των φυλακισμένων του Εμφυλίου και της επταετίας, καθώς και για τις παιδικές και μαθητικές εφημερίδες.

Στην τελευταία αυτή κατηγορία ανήκει ο Κώνωψ, «εφημερίς σατιρική / που βγαίνει την Κυριακή». Στο Ε.Λ.Ι.Α. φυλάσσεται το πρώτο φύλλο του Ετους Α’ (Αρτα, 7.7.1913). Τα γράμματα του τίτλου, γαλάζια και με σκιασμένο περίγραμμα, δεν θυμίζουν τυπογραφικά στοιχεία. Η διπλή γραμμή όμως κάτω από τον τίτλο, όπου σε τρεις στήλες δηλώνονται (εμμέτρως, κατά τα πρότυπα πολλών σατιρικών εντύπων) η ημερομηνία, η αρίθμηση κ.ο.κ., παραπέμπει ευθέως στην έντυπη εφημερίδα. Στον υπότιτλο δηλώνεται ο δημιουργός του Κώνωπος: «Κώνωψ, γραπτή εφημερίς, χάρις, συρμός, κομψότης / Μενέλαος Χ. Τσήτουρας, Διευθυντής, Εκδότης». Φαίνεται πως ο Μ. Χ. Τσήτουρας, μαθητής της Γ’ Γυμνασίου, είναι και ο μοναδικός συντάκτης, καθώς και εικονογράφος της εφημερίδας – η εικονογράφηση του Κώνωπος είναι πλούσια, έγχρωμη και χαριτωμένη.

Για τη μαθητική ιδιότητα πληροφορούμαστε από την έμμετρη επιστολή προς τον συμμαθητή και φίλο Πέτρο Πασχάλη: «Συν τω πατρί και τω υιώ και τω αγίω πνεύματι / στην τρίτη πήδηξα και ‘γω παρασυρθείς τω ρεύματι / αισίων εξετάσεων καθ’ ας – μην απορείτε – / όλοι εντελώς προήχθησαν οι δευτεροταξίται!». Σε αρκετές παιδικές εφημερίδες συναντάμε αστεία άνοστα και στίχους τετριμμένους, συχνά όμως βρίσκουμε ύλη πρωτότυπη και ενδιαφέρουσα. Πολλοί στίχοι του Κώνωπος είναι ευρηματικοί και αναδεικνύουν την άνεση του δημιουργού τους στον χειρισμό του μέτρου και της ομοιοκαταληξίας: «Τώρα μανθάνω φίλτατε, χρυσέ μου Λιονταρή / πως δραπετεύειν βούλεσαι νύκτωρ α λα Παρί». Οι φίλοι του Τσήτουρα λείπουν για τις καλοκαιρινές διακοπές, κι εκείνος επικοινωνεί μαζί τους μέσω του Κώνωπος. Από τη στήλη «Κοινωνικά» μαθαίνουμε πως «ανεχώρησε εις Γαρδίκιον των Τρικάλων όπως παραθερίση ο αρχισυντάκτης μας κ. Κωνσταντίνος Γαρδικιώτης». Στην 6η σελίδα διαβάζουμε επιστολή «Στον Κωστάκη Γαρδικιώτη, τον του Γαρδικιού δημότη: Το γράμμα σου το ξαφνικό το ‘λαβα τώρα μόλις / και είδα πως δεν σ’ έπιασε χολέρα ή πανώλης».

Ακολουθεί ένα δίστιχο που θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει πως περιγράφει την παράξενη και μοναχική ασχολία της συγγραφής μιας χειρόγραφης εφημερίδας: «Μην αμφιβάλλεις φίλτατε πως περπατώ μονάχος / άλλοτε φιλοσοφικώς κι άλλοτε κατά τάχος».

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=144769&ct=47&dt=11/08/2002#ixzz1EyS0QTDR

Αντικομμουνιστική Ελλάς

Γ. ΤΣΑΚΝΙΑΣ | Το Βήμα, ένθετο “Βιβλία”, Κυριακή 6 Οκτωβρίου 2002

Η ταραγμένη και γοητευτική δεκαετία του 1960 είναι η εποχή κατά την οποία κορυφώθηκε η πρώτη φάση του Ψυχρού Πολέμου (που παραλίγο να γίνει εξαιρετικά θερμός) και ακόμη ξέσπασε η κρίση τόσο στον δυτικό όσο και στον ανατολικό κόσμο (ο Τρίτος βρισκόταν σε διαρκή κρίση ούτως ή άλλως). Στη μετεμφυλιακή Ελλάδα των κυβερνήσεων της ΕΡΕ οι αντιθέσεις οξύνονταν και η νέα δεκαετία έβρισκε τον αστικό δημοκρατικό κόσμο σε άνοδο και την κοινοβουλευτική Αριστερά σε ακόμη μεγαλύτερη (αναλογικά) άνοδο. Ο αντικομμουνισμός, κύριο όπλο της «εθνικόφρονος παρατάξεως» στην αντιμετώπιση της Αριστεράς και των «συνοδοιπόρων» της (δημοκρατικών, κεντρώων κ.ο.κ.), έβρισκε βήμα στις σελίδες πλείστων εντύπων της πρωτεύουσας και της επαρχίας.

Μια εφημερίδα που κρατούσε ψηλά τη σημαία του εθνικού αγώνος φέρει τον εύγλωττο τίτλο Αντικομμουνιστική Ελλάς (τουλάχιστον δώδεκα εφημερίδες της ίδιας περίπου εποχής περιελάμβαναν το επίθετο «αντικομμουνιστικός» στον τίτλο τους). Η μηνιαία (άλλοτε διμηνιαία) εφημερίδα που κυκλοφορούσε στην Αθήνα από το 1959 ως το 1963, αυτοπροσδιορίζεται στον υπότιτλό της ως «Πανελλήνιος εθνική εφημερίς παγκοσμίου ενημερότητος, όργανον μάχης και διαφωτίσεως εναντίον του κομμουνισμού». Το ΕΛΙΑ διαθέτει το φ. αρ. 26 (Φεβρουάριος-Μάρτιος 1961).

Το κύριο άρθρο αναφέρεται στο εκλογικό σύστημα των επικείμενων βουλευτικών εκλογών και υποστηρίζει ότι μοναδικό κριτήριο επιλογής πρέπει να είναι το πώς θα προκύψει «ισχυρά Εθνική Παράταξις» που θα προφυλάξει τον τόπο «από τον καραδοκούντα κομμουνιστικόν κίνδυνον». Η πρώτη σελίδα φιλοξενεί ακόμη άρθρο για τη «λυσσώδη εκστρατεία κομμουνιστών και συνοδοιπόρων εναντίον των εθνικών μας ενόπλων δυνάμεων», ρεπορτάζ για την «προσπάθεια σοβιετικής διεισδύσεως εις την Αφρικήν» (όπου μαθαίνουμε ότι η δολοφονία του Πατρίς Λουμούμπα ήταν προβοκάτσια των σοβιετικών πρακτόρων, παρ’ όλο που – ή επειδή – ήταν πράκτορας και ο ίδιος) και πορτρέτο του διαδόχου Κωνσταντίνου με τίτλο «Το καμάρι του ελληνικού λαού» (έτσι, χωρίς σχετικό άρθρο). Γενικά, η ύλη της εφημερίδας είναι αμιγώς και συνεπέστατα αντικομμουνιστική – το μοναδικό άσχετο άρθρο αναφέρεται στον Γιάννη Κολοκοτρώνη. Στη λογοτεχνική στήλη δημοσιεύεται η 26η και τελευταία συνέχεια του μυθιστορήματος του Αθ. Τσόγκα Ο Δραπέτης, γραμμένου «αποκλειστικώς για την “Αντικομμουνιστική Ελλάδα”» όπου ο Νίκος και η Φωτούλα δραπετεύουν από την κόλαση του Εμβέρ Χότζα στα άγια ελληνικά χώματα με τη βοήθεια του Μπίρκο, του αλβανού αντικομμουνιστή.

Από την εφημερίδα δεν λείπει και μια «υπεύθυνος δήλωσις» μετανοίας κομμουνιστού: «Ο κάτωθι υπογεγραμμένος… δηλώ υπευθύνως ότι… ανεμίχθην εκ πλάνης… Αντιληφθείς ότι το Κ.Κ.Ε. και αι λοιπαί εξ αυτού εξαρτώμεναι οργανώσεις απεργάζονται τον όλεθρον και υποδούλωσιν της Πατρίδος μας διέκοψα κάθε δεσμόν και επαφήν… και τάσσομαι ανεπιφυλάκτως με την Εθνικόφρονα παράταξιν… Ωσαύτως διέκοψα κάθε δεσμόν πλέον με την πολιτικήν παράταξιν της Ε.Δ.Α. και τάσσομαι υπό την σημαίαν της Ε.Ρ.Ε. Ο δηλών…».

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=46&ct=47&artid=128977&dt=06/10/2002#ixzz1ExRlhPcu

Σύλλογος

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΚΝΙΑΣ | Το Βήμα, ένθετο “Βιβλία”, Κυριακή 11 Απριλίου 2004

Στη βιβλιοθήκη του ΕΛΙΑ φυλάσσονται δύο φύλλα της εφημερίδας Σύλλογος, της 15ης Οκτωβρίου 1888 και της 21ης Δεκεμβρίου του 1889. Ο Σύλλογος, που κυκλοφορούσε καθημερινά από τον Ιανουάριο του 1888 ως τον Μάρτιο του 1890, αποτελεί συνέχεια της επίσης καθημερινής έκδοσης με τίτλο Ο Πολιτικός Σύλλογος (στο ΕΛΙΑ φυλάσσεται το φύλλο αρ. 1, της 20ής Νοεμβρίου 1886). Πρόκειται για έκδοση ενός μάλλον πρόσκαιρου αντιτρικουπικού σχήματος, του εν Αθήναις Πολιτικού Συλλόγου, που στόχο είχε να αγωνισθή ερρωμένως υπερμαχών των απειλουμένων δικαιωμάτων του Λαού και ανακόπτων την απολυτόφρονα ορμήν του κυβερνώντος πρωθυπουργού (του Χαρίλαου Τρικούπη).

Από τα «ψιλά» της εφημερίδας σταχυολογούμε σχόλια και ειδησάρια που ξεπερνούν, τρόπον τινά, την επικαιρότητα της δεκαετίας του 1880. Στο φύλλο της 15ης Οκτωβρίου 1888, στη στήλη «Πάρεργα», διαβάζουμε ένα σχόλιο σχετικά με την κατάσταση των MME της εποχής, βασισμένο σε άρθρο μη κατονομαζομένης γαλλικής εφημερίδας: «Σήμερον αι τοιαύται εφημερίδες» λέγει ο Ριγώδ “είναι πραγματικώς όντα εφήμερα, γέμοντα δελτίων και δημοποιήσεων, μη αποτελούντα πλέον την κυριωτέραν εστίαν και τον πυρήνα της δημοσίας γνώμης. Σήμερον διεξέρχονται αυτές οι πλήστοι, όπως μάθωσι τα συμβάντα της προτεραίας, τα κοινωνικά σκάνδαλα, την κατάστασιν των χρηματιστηρίων”, προσθέτομεν δ’ ημείς: και την άφιξιν 14 σκύλων, οίτινες παίζουν πιάνο, καπνίζουν κ.λπ. Λοιπόν αι τοιαύται μικραί δεν είναι εφημερίδες, δεν αντιπροσωπεύουσιν εν τω έθνει ούτε την δημοσιογραφίαν ούτε την κοινήν γνώμην. Είναι γρηαίς, ψήνουσαι κάστανα εις την πυράν, και προσκαλούσαι μερικούς να φάγωσι και να ακούσωσι τα νέα της γειτονιάς ή, εν ελλείψει τοιούτων, παραμύθια».

Από την ίδια στήλη, τέλος, αντλούμε και το ακόλουθο απόσπασμα, με τίτλο Περίεργον έκθεμα, σχετικά με την προετοιμασία της Δ´ Ζαππείου Ολυμπιάδος: «Μεταξύ των εκτεθησομένων εν τη Εκθέσει πραγμάτων θα εκτεθή, ιστάμενον επί βάθρου, και έν των μελών της επί των Ολυμπίων επιτροπής, διά να βάλη εις περιέργειαν τους ανθρώπους πώς δύναταί τις να ζη εν Αθήναις μη έχων ούτε περιουσίαν, ούτε προσοδοφόρον επάγγελμα». Οι Ζάππειες Ολυμπιάδες οργανώνονταν από την Επιτροπή Ολυμπίων και Κληροδοτημάτων, η οποία διαχειριζόταν το κληροδότημα του Ευαγγέλη Ζάππα, και προετοίμασαν το έδαφος για την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων το 1896. H Δ´ Ολυμπιάδα, προγραμματισμένη αρχικά για τον Οκτώβριο του 1887, αναβλήθηκε δύο φορές, προκειμένου να συμπέσει με την επέτειο των είκοσι πέντε ετών από την ανάρρηση του Γεωργίου A´ στον ελληνικό θρόνο και τα εγκαίνια του Ζαππείου Μεγάρου, που θα φιλοξενούσε και τη σχετική έκθεση. Τελικά, την τελευταία στιγμή, η Ολυμπιάδα ακυρώθηκε, καθώς δεν είχαν ολοκληρωθεί τα σχετικά έργα.

Οποιαδήποτε ομοιότητα με πρόσωπα και πράγματα του παρόντος είναι, βεβαίως, εντελώς συμπτωματική.

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=46&ct=47&artid=141242&dt=11/04/2004#ixzz1EyAUQ9T6

Εφημερίς των Βαλκανίων

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΚΝΙΑΣ | Το Βήμα, ένθετο “Βιβλία”, Κυριακή 3 Μαρτίου 2002

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1870, όταν η οικογένεια Γκαρπολά εξέδωσε τις πρώτες ελληνόφωνες εφημερίδες της Θεσσαλονίκης («Ερμής» και «Φάρος της Μακεδονίας»), ο θεσσαλονικιώτικος Τύπος παρουσιάζει μια πληθώρα φύλλων, ποικίλης συχνότητας, έκτασης, ύφους και πολιτικής τοποθέτησης, που αποτελούν εξαιρετικά σημαντική πηγή για την ιστορία της πόλης· ιδίως όσον αφορά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, τα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα, της χολέρας, των Βαλκανικών Πολέμων, της απελευθέρωσης, του κινήματος Εθνικής Αμύνης, του διχασμού, της πυρκαϊάς, της Μικρασιατικής Καταστροφής, της προσφυγιάς, των ταραγμένων δεκαετιών του Μεσοπολέμου, των διαδηλώσεων των καπνεργατών, από τις σελίδες των εφημερίδων της Θεσσαλονίκης προβάλλει η εικόνα της βαλκανικής μεγαλούπολης με την αστική παράδοση πολλών αιώνων και τις γόνιμες πολιτισμικές αντιθέσεις. Και η εικόνα αυτή καταδεικνύει την ανεπάρκεια του σημερινού ευφημισμού της «συμπρωτεύουσας».

Η «Εφημερίς των Βαλκανίων» είναι το ημερήσιο φύλλο που εξέδιδε ο Νίκος Καστρινός από το 1918. Στη βιβλιοθήκη του ΕΛΙΑ φυλάσσεται ένα φύλλο του 1925, ένα του 1934 και πέντε της περιόδου 1937-1939. Το 1925, η «Εφημερίς» παρουσιάζεται βενιζελική και θεωρεί ότι οι φήμες περί επικείμενου βενιζελικού κινήματος αποτελούν προβοκάτσια αντιδραστικών: «Επαναλαμβάνεται το άτιμον παιγνίδι της Κωνσταντινικής εποχής». Κατά τα άλλα, από τη στήλη «Μόδα», την οποία υπογράφει «Η μοδίστρα σας», μαθαίνουμε ότι «το βελούδινο καπέλλο που μπορεί να διπλωθεί κατακτά έδαφος και ελπίζει να αντικαταστήσει το τσόχινο». Τον Ιούνιο του 1934, η εφημερίδα καταφέρεται εναντίον του «πανούργου και κρυψίνου» Παναγή Τσαλδάρη: «Οσον μετρίαν αντίληψιν και εάν έχη ή υποκρίνεται ότι έχει το νωδόν τετράποδον του Καμαρίου, ο αρχιταρτούφος πρωθυπουργός, ο οικτρός αυτός “μεταμορφωτής” με τας πολλάς μάσκας, δεν είνε δυνατόν να μη εκατάλαβε το μάθημα το οποίον του έδωσεν ο Μακεδονικός λαός». Άλλα άρθρα του ίδιου φύλλου: «Πώς το μεγάλο κεφάλαιον αποφεύγει την φορολογίαν», «Ο αγών διά την αποκέντρωσιν», «Συμπλοκή αστυνομίας και αντιφασιστών εις τας Αθήνας». Και, αντί της μόδας: «Τα παράξενα του κόσμου: μία διάσημος αεροπόρος γίνεται καλογρηά».

Αν ως τώρα η «Εφημερίς των Βαλκανίων» απευθυνόταν σε ένα φιλελεύθερο και δημοκρατικό αστικό κοινό, στα χρόνια της μεταξικής δικτατορίας θα πρέπει να περιοριστεί στο αστικό. Η πρώτη σελίδα παρουσιάζει εθνικά και διεθνή θέματα, κατά το δυνατόν ανώδυνα και με τρόπο στεγνό και ουδέτερο. Αντιθέτως, αφιερώνεται περισσότερος χώρος σε στήλες με «παράξενα», σε εκλαϊκευμένα επιστημονικά έργα και σε μυθιστορήματα που δημοσιεύονται σε συνέχειες («Αι δύο ορφαναί», «Το χαμένο τραίνο, δραματική ιστορία ανάμεσα στους ερυθροδέρμους»). Στο φύλλο της 15.9.1937 δημοσιεύεται φωτογραφία από τη ΔΕΘ («Γύρω από τις ατραξιόν της Εκθέσεως») και δίπλα «ένα πολύκροτον αποκαλυπτικόν έργον: Η ζωή μου στο σουλτανικό χαρέμι. Τα απομνημονεύματα της σουλτάνας Νεβζάτ». Η λεζάντα της σχετικής αρκούντως «προκλητικής» εικονογράφησης θα μπορούσε κάλλιστα να αναφέρεται στη Θεσσαλονίκη (ή στην Ελλάδα) του 1937: «Κλειστή μέσα στο χαρέμι, βλέπει περίλυπη τον έξω κόσμο…»

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=75&artid=140825&dt=03/03/2002#ixzz1Eyc5NOjr

Αγών Κεφαλληνίας

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΚΝΙΑΣ | Το Βήμα, ένθετο “Βιβλία”, Κυριακή 9 Δεκεμβρίου 2001

Στο Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο υπάρχει ένα φύλλο της εφημερίδας «Αγών Κεφαλληνίας» με αρίθμηση «Ετος Α’, αρ. 1» και χωρίς χρονολογική ένδειξη. Πιθανότατα πρόκειται για το μοναδικό φύλλο που κυκλοφόρησε.

Ο «Αγών» ουσιαστικά αποτελεί προεκλογικό έντυπο που αναφέρεται στις εκλογές της «19ης Αυγούστου». Πρόκειται για τις εκλογές του 1928, που σήμαναν την εντυπωσιακή επάνοδο του Βενιζέλου. Ο συνασπισμός των πέντε κομμάτων (Βενιζέλου, Παπαναστασίου, Κονδύλη, Μιχαλακόπουλου και Ζαβιτσιάνου) απέσπασε το συντριπτικό ποσοστό του 61,02% των ψήφων. Το Προοδευτικόν Κόμμα του Καφαντάρη πήρε 2,53% και η Εθνική Ενωσις του Πάγκαλου 0,19%. Η αντιβενιζελική παράταξη αρκέστηκε στο 23,94% των Λαϊκών, το 5,3% των Ελευθεροφρόνων και το 3,79% των ανεξάρτητων βασιλοφρόνων. Η Αριστερά υπέστη καθίζηση: οι Αγροτικοί έλαβαν 1,68% και το ΚΚΕ (ως Ενιαίο Μέτωπο) 1,41%.

Και οι τέσσερις σελίδες του εντύπου προπαγανδίζουν την υποψηφιότητα Λιβαθινόπουλου και άλλων δύο βενιζελικών και καταφέρονται εναντίον του Ιωάννη Μεταξά. Ο Ριχάρδος Λιβαθινόπουλος (1868-1954), ιατρός και πολιτευτής, υπήρξε συνιδρυτής, μαζί με τον επίσης ιατρό καθηγητή Γεράσιμο Φωκά, της πρώτης εν Ελλάδι ιδιωτικής χειρουργικής κλινικής. Το 1923 εξελέγη βουλευτής Κραναίας με το κόμμα του Παπαναστασίου και το 1926, για λίγους μήνες, χρημάτισε υπουργός Παιδείας. Σύμφωνα με τον «Αγώνα» (σελ. 2), «καίτοι ευρέθη Υπουργός ενός μετέπειτα αποδειχθέντος ανισορρόπου, του Θεοδώρου Παγκάλου, έπραξεν τόσα, κατά το ολιγόμηνον διάστημα της Υπουργίας του, όσα δεν έπραξαν άλλοι, πανίσχυροι αρχηγοί κομμάτων και με τόσα Υπουργεία». Στις εκλογές της 19ης Αυγούστου 1928 επανεξελέγη, αυτή τη φορά με το Κόμμα Φιλελευθέρων. Συνυποψήφιοί του ο Ανδρέας Αλιβιζάτος (επαρχία Παύλης), ιατρός, και ο Αντώνιος Φωκάς, ιατρός, αδελφός του Γεράσιμου Φωκά.

Στην τέταρτη σελίδα, που φέρει τίτλο «Κατηγορούμενε Ιωάννη Μεταξά» και υπογράφεται από τον «Κεφαλλωνίτη», διαβάζουμε τη διαβεβαίωση προς τον Ιθακήσιο και όχι Κεφαλλονίτη, όπως υπογραμμίζει ο «Αγών» μετέπειτα δικτάτορα ότι ο λαός θα τον τιμωρήσει «γιατί επεριφρόνησε τους Κεφαλλήνας». Ενώ άλλοι πολιτικοί «έκαμαν ό,τι ημπορούσαν για την Κεφαλλωνιά… εσύ έχωσες τη μούρη σου στο ολλανδικό τυρί της εξουσίας και επέταξες από την πόρτα του σπιτιού σου χήρες Κεφαλλωνίτισες που ερχότανε να σου γυρέψουν ένα συστατικό χαρτί για να πάρουνε τη σύνταξί τους… Ματαίως υπολογίζεις πως θα βγης βουλευτής αγοράζοντας τους Κεφαλλήνας… Δεν θα επανίδης Υπουργείον ποτέ… Ο λαός της Κεφαλλωνιάς… θα σε μαυρίση…». Είναι γεγονός ότι ο λαός της Κεφαλλονιάς μαύρισε τον Μεταξά, ο οποίος δεν εξελέγη βουλευτής στις 19 Αυγούστου 1928. Την εξουσία όμως την επανείδε.

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=138861&ct=47&dt=09/12/2001#ixzz1EyZipEo0

Αδιάλλακτος, όργανον των εν Κερκύρα αδιαλλάκτων Βασιλικών

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΚΝΙΑΣ | Το Βήμα, ένθετο “Βιβλία”, Κυριακή 13 Ιανουαρίου 2002

Στο Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο βρίσκεται ένα φύλλο της εφημερίδας «Αδιάλλακτος», το αρ. 3 της 20ής Ιουλίου 1922. Οπως δηλώνεται απερίφραστα στον υπότιτλο, ο «Αδιάλλακτος» είναι όργανο των ακραιφνών βασιλοφρόνων της Κέρκυρας. Το κύριο άρθρο φέρει τίτλο «Ανάγκη ειλικρινείας». Αφού ο ανώνυμος συντάκτης αναλύει την πολιτική κατάσταση και τα δεινά που περνά η χώρα, για τα οποία ευθύνεται βεβαίως ο βενιζελισμός, και αφού υμνεί τον πρωθυπουργό Δ. Γούναρη ως άνθρωπο «ηθικώτατο» και με «άσπιλον τον χαρακτήρα», τον καλεί να παραιτηθεί. «Οφείλετε λοιπόν να παραχωρήσετε την θέσιν Σας εις εκείνον ο οποίος δεν θα διστάση εν ανάγκη να πατήση επάνω στα βρωμερά των βενιζελικών κορμιά, ο οποίος δεν θα διστάση να σπάση τα κεφάλια των και να ρίψη τα μυαλά των στους δρόμους που θα χρησιμεύσουν για φαΐ των σκύλων. Αυτή είναι η απαίτησις των αδιαλλάκτων».

Άλλο πρωτοσέλιδο άρθρο, πιο προσγειωμένο, με τίτλο «Το ξύλο», είναι γραμμένο με λιγότερη ρητορεία και περισσότερο πραγματισμό: «Ο Λαός απηύδησε και δέρνει. Καθ’ εκάστην αυθάδεις βενιζελικοί υβρίζοντες το καθεστώς δέρονται… Δέρνουν εκείνοι οίτινες εξορίσθησαν, απελάθησαν, εμαρτύρησαν… Δέρνουν και θα δέρνουν οι χιλιάδες συγγενείς των τυφεκισθέντων ελλήνων πολιτών… Δέρνουν οι έλληνες πολίται οι οποίοι εδεινοπάθησαν και εκινδύνευσαν να πεθάνουν εκ του αποκλεισμού… Δέρνει και θα δέρνη ο ελληνικός λαός, όστις… είδε παραβιαζομένην την εθνικήν ανεξαρτησίαν και αποδιωκόμενον τον Βασιλέα του… Δέρνει ο λαός διότι δεν θέλει να επανέλθη εις την Ελλάδα η Κρητική Βενιζελική Μπότα και Βράκα, η οποία του επίεζε την ψυχήν. Ολοι αυτοί δέρνουν και θα δέρνουν. Μόνο στο ευλογημένο αυτό νησί μας δεν ήρχισεν ακόμη το ξύλο…».

Ακολούθως προειδοποιούνται οι Κερκυραίοι βενιζελικοί να «υποταχθώσιν εις το νόμιμον καθεστώς» ή να μαζέψουν τα μπογαλάκια τους και να φύγουν, «καθόσον αλοίμονον αν αρχίση και εδώ το ξύλο το οποίο θα είναι άγριον και τρομακτικόν». Στη δεύτερη σελίδα, η στήλη που τιτλοφορείται «Διάφορα» καταπιάνεται με το ίδιο πρόβλημα αλλά σε πιο πρακτική βάση: πώς είναι δυνατόν βενιζελικοί να κατέχουν δημόσιες θέσεις και τι μπορεί να γίνει για να πάψει αυτό το όνειδος; «Ερωτώμεν τους κκ. πληρεξουσίους Κερκύρας: γνωρίζουν ναι ή όχι ότι ο επί βενιζελισμού οργιάσας, μέχρι βαθμού απιστεύτου, ο αποστείλας προς τον τότε Εφέτην κύριον Σκούφαν συλλυπητήρια διά την εκθρόνισιν του Βασιλέως Κωνσταντίνου Σταμάτιος Χυτήρης, ο τρομοκρατήσας ολόκληρον τον δικαστικόν κλάδον της Κερκύρας κατά την εποχήν εκείνην, διωρίσθη Ειρηνοδίκης Μεγάρων; Και πώς ανέχονται οι Πληρεξούσιοι Κερκύρας ένα τοιούτον σκανδαλώδη διορισμόν και δεν σηκώνονται οι τρίχες της κεφαλής των; Επί τούτου αναμένομεν την απάντησίν των».

Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=139612&ct=47&dt=13/01/2002#ixzz1EyUXVuTT