Ο αβάσταχτος μικροαστισμός του επαναστατικού βερμπαλισμού

It is not irritating to be where one is… it is only irritating to think one would like to be somewhere else. [John Cage]

Ελάχιστα πράγματα μου προκαλούν μεγαλύτερη θλίψη από τη μικροαστική “επαναστατικότητα”. Αναφέρομαι π.χ. σε συμφοιτητές μου που έβλεπαν (τότε, παλαιά) στην τηλεόραση αψιμαχίες με μολότωφ και αναφωνούσαν: “Καλά τους κάνουν, να το κάψουν το μπουρδέλο τη Βουλή”. Ή στις νοικοκυρές που έλεγαν για τη 17 Νοέμβρη: “Καλά τους κάνουν. Τουλάχιστον κάποιος αντιδρά”, τυλίγοντας λαχανοντολμάδες.

Το επόμενο “λογικό” βήμα αυτής της στάσης είναι: ο επικροτών —εν μέρει και περί δαγραμμάτου και τρόπον τινά— την ένοπλη βία, το αντάρτικο πόλης, την εξέγερση, είναι λιγότερο “εφησυχασμένος” και “βολεμένος” από εμένα, που τα καταδικάζω ρητώς. Κι ας τυλίγουμε αμφότεροι λαχανοντολμάδες.

Μετά θα βάλουν το αιδοίο τους να σβήσει (να μην καεί) σε αυγολέμονο της Χρύσας Παραδείση. [Μιχάλης Σιγανίδης, Σερσέ λα Μαμ]

Η ένοπλη πάλη, βέβαια, δεν είναι παίξε-γέλασε. Τα μέλη των Ερυθρών Ταξιαρχιών έκαιγαν τις ταυτότητές τους· έκοβαν κάθε δεσμό με τη νομιμότητα (ή τη “νομιμότητα”, κατ’ αυτούς). Όχι ότι συμφωνώ με την ένοπλη πάλη. Είμαι οπαδός της δημοκρατίας.

Οι συγκρίσεις του τύπου “Χούντα των συνταγματαρχών — χούντα του ΔΝΤ” δεν είναι απλώς αφελείς. Ακυρώνουν ελαφρά τη καρδία τούς αγώνες που έγιναν για να έχουμε έστω αυτή τη δημοκρατία (ναι, “αγώνες” και “αίμα που χύθηκε”, έτσι είναι). Κυρίως, οι συγκρίσεις αυτές είναι ανιστόρητες και ρηχές, και, ως τέτοιες, εξόχως μη αριστερές. Τρίζουν τα κόκκαλα του Μαρξ, του Λένιν, της Ρόζας, του Τρότσκι και του Γκράμσι μαζί. Συναυλία τριγμών.

Όχι, δεν έχουμε χούντα τώρα. Έχουμε κοινοβουλευτική δημοκρατία. Κουτσή, γκαβή, στραβή — αλλά πάντως δημοκρατία. Ναι, θέλω να την αλλάξω. Θέλω να την ξεστραβώσω. Με όποιον παίρνει τα όπλα ή τις μολότωφ εναντίον της, διαφωνώ. Και βρίσκομαι απέναντι, όχι δίπλα του. Για όποιον όμως τη χαρακτηρίζει “χούντα” τυλίγοντας λαχανοντολμάδες, αισθάνομαι απλώς θλίψη.

Άλλοι βαφτίζουν το συναίσθημά τους πολιτική στάση. Άλλοι βαφτίζουν το οικοπεδάκι τους πατρίδα. Άλλοι οδύρονται που η αριστερά δεν παράγει πια οράματα, λες και η παραγωγή οραμάτων είναι δουλειά της αριστεράς, όχι των ψυχοτρόπων ναρκωτικών ή του Αγίου Πνεύματος, του λαλήσαντος διά των προφητών. Άλλοι απλώς θα ήθελαν να είναι άλλοι. Αλλά δεν είναι.

Δεν με θλίβει η ιδιότητα της νοικοκυράς, ούτε ο λαχανοντολμάς. Κι εγώ τυλίγω λαχανοντολμάδες, αλλά δεν κάνω έτσι. Τουλάχιστον “είμαι ο εαυτός μου”, που λένε και στην Τιβί.

Και κατά τα άλλα τι κάνω; Πέραν του λαχανοντολμά, εννοώ τι κάνω για όλα αυτά που ζούμε, για τα οποία κι εγώ δηλώνω —και όντως αισθάνομαι— οργισμένος; Όχι πολλά, είναι η αλήθεια. Ούτε και λιγότερα, πάντως, από τη νοικοκυρά του παραδείγματος. Ίσως και λίγο περισσότερα. Σίγουρα προσπαθώ να καταλάβω τι γίνεται και γιατί γίνεται, καθώς και τι θα έπρεπε να γίνεται και, τέλος, πώς θα μπορούσε να γίνεται. Να καταλάβω και να εξακολουθήσω να καταλαβαίνω, όχι να καταλήξω σε βεβαιότητες προτού καλά καλά προλάβει να πάρει βράση ο ντολμάς.

Τώρα φοράω γυαλιά από πέτρα και με λένε Πέτρο. [Μίλτος Σαχτούρης]

Ψηφίζω, διαβάζω, συζητώ, προσπαθώ να πείσω κι άλλους, ακούγοντας ταυτόχρονα τι μου λένε κι εκείνοι, μπας και έχουν δίκιο κι εγώ άδικο. Συμμετέχω επίσης ενεργά στο πολιτικό κόμμα που θεωρώ ότι βρίσκεται στον σωστό δρόμο για να δώσει απαντήσεις. Ενεργά, που σημαίνει ότι προσπαθώ να συνδιαμορφώσω τις απαντήσεις.

Α, επίσης διαμαρτύρομαι. Απεργώ και κατεβαίνω στις πορείες ­— όχι σε όλες βέβαια, πηγαίνω σε εκείνες με τα αιτήματα των οποίων συμφωνώ, έστω μέσες άκρες (δεν είναι και λίγες). Ξοδεύω λιγότερο χρόνο φωνάζοντας ότι οι πορείες είναι καλές και έχουν δίκαια αιτήματα και περισσότερο χρόνο πορευόμενος.

Και πορεύομαι με ακάλυπτο το πρόσωπο.

21/12/2010-Οι τελευταίες πολιτικές εξελίξεις

ΠΑ.ΣΟ.Κ.: Νέα στοιχεία, που μόλις ήρθαν στο φως, αποδεικνύουν περίτρανα ότι ο πρωθυπουργός, κύριος Γ. Παπανδρέου, δεν εψεύσθη προεκλογικά και ότι, όντως, λεφτά υπάρχουν. Επιπλέον, η φωτογραφία αποδεικνύει ότι, εκτός από λεφτά, υπάρχουν (ή, τουλάχιστον, υπήρχαν μέχρι το απόγευμα της Δευτέρας 20/12/2010, οπότε και τραβήχτηκε) μερικές ΔΕΚΟ (διακρίνονται καθαρά στο άνω αριστερό τμήμα∙ στο αριστερό τμήμα υπάρχουν ΔΕΚΟ, στο δεξί μαύρο σκοτάδι: τυχαίο; Δε νομίζω!) Παράλληλα, ο Ευάγγελος Βενιζέλος διέψευσε κατηγορηματικά δημοσίευμα το οποίο έθετε εν αμφιβόλω την αρτιότητα του υποβρυχίου «Παπανικολής». Ο υπουργός Εθνικής Άμυνας επεσήμανε ότι το υποβρύχιο αποτελεί κόσμημα για το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό, γι’ αυτό και κοσμεί όλες τις ελληνικές θάλασσες ταυτόχρονα: το σασί στο Μυρτώο, μια πόρτα στο Ιόνιο, η προπέλα στο Ικάριο, περισκόπιο στον Παγασητικό κ.ο.κ.

Ν.Δ.: Στη φωτογραφία αυτή βλέπουμε τη Νέα Δημοκρατία, ανανεωμένη από τον Αντώνη Σαμαρά, η οποία κάθεται στο Σύνταγμα και συντάσσει το πρόγραμμά της για την ανάκαμψη της οικονομίας. Ο σχεδιασμός γίνεται επί ετησίου ημερολογίου, καθώς είναι ήδη γνωστό πως, με την επάνοδο της δεξιάς, το δημόσιο χρέος θα μηδενιστεί μέσα σε έναν χρόνο. Τα υπόλοιπα τρία χρόνια, ο Αντώνης και η Ν.Δ. σκοπεύουν να ξεκουραστούν. Το μισοδαγκωμένο μπισκότο συμβολίζει κάτι ψιλοεκκρεμότητες με την εξουσία. Οι νεκροκεφαλές στο ζακετάκι ­­–γαλάζιες σε μαύρο φόντο–, την Αιώνια Επαναφορά (ο Νεκρός που επιστρέφει). Ορισμένοι κακοήθεις αναλυτές ισχυρίζονται ότι στο μάρμαρο κάτω αριστερά δεν γράφει «Χαμόγελα» αλλά «Χαρόγελα». Ο Πάνος Παναγιωτόπουλος, χαμογελώντας γλυκά, διέψευσε κατηγορηματικά ότι ισχύει κάτι τέτοιο.

Κ.Κ.Ε.: Η Γ.Γ. του Κομμουνιστικού Κόμματος συναντήθηκε εχθές με μέλη της Ιεράς Συνόδου. Κατά τη συνάντηση, διαπιστώθηκε σύμπτωση απόψεων με τον Άγιο Σιατίστης εις ότι αφορά την εκτίμηση πως η χώρα βρίσκεται υπό κατοχή. Οι δύο πλευρές συμφώνησαν σε συντονισμό της δράσης τους ενάντια στον καταχτητή. Στη φωτογραφία διακρίνονται νεολαίοι της Κ.Ν.Ε. που παιανίζουν την Τρίτη Διεθνή σε ήχο πλάγιο β΄, υπό την προστασία της Μεγαλόχαρης, ενώ έχει ήδη προγραμματιστεί συναυλία με κείμενα της Λιάνας Κανέλλη από το περιοδικό «Νέμεσις», ερμηνευμένα πάνω στη μελωδία της ροκ όπερας «Δαίμονες» του Νίκου Καρβέλα από τη χορωδία της Μονής Κουτλουμουσίου.

ΛΑ.Ο.Σ.: Ο Πρόεδρος του ΛΑ.Ο.Σ. κ. Γ. Καρατζαφέρης κατέθεσε σήμερα αίτημα προς τον Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων κ. Φ. Πετσάλνικο για τη διεξαγωγή προ ημερησίας διατάξεως συζήτησης σε επίπεδο Αρχηγών Κομμάτων στη Βουλή για το δημογραφικό ζήτημα και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Ελληνικές πολυμελείς οικογένειες. Για το ίδιο ζήτημα, εξάλλου, ο κύριος Καρατζαφέρης δήλωσε πως πρέπει «ο κάθε πολίτης να αναλάβει και προσωπικά τις ευθύνες του για την επίλυση του δημογραφικού ζητήματος της Πατρίδος. Εγώ πρώτος θα δώσω το καλό παράδειγμα». Στη φωτογραφία βλέπουμε τον Πρόεδρο που κάνει εξάσκηση, χορεύοντας βαλς με μια πλαστική κούκλα.

ΣΥ.ΡΙΖ.Α.: Στη φωτογραφία, διακρίνονται όρθιες ορισμένες από τις συνιστώσες. Προσφάτως, τα αρμόδια όργανα πήραν τη γενναία απόφαση να μην αποτελεί αρχηγικό μόρφωμα ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. Στην κακόβουλη και αποπροσανατολιστική εκ δεξιών κριτική «δηλαδή, θα είστε ακέφαλοι;» τα όργανα απάντησαν με παρρησία: «Ε, ναι λοιπόν, θα είμαστε ακέφαλοι!» Ύστερα απ’ αυτό, όλες οι συνιστώσες έκοψαν το κεφάλι τους, όπως φαίνεται στη φωτογραφία. Επιπλέον, είναι αμετακίνητες από την κεντρική αντιμνημονιακή τους θέση και τις αρχές του μαρξισμού-λενινισμού, γι’ αυτό και δεν έχουν πόδια, καθώς δεν σκοπεύουν να μετακινηθούν σύντομα. Διακρίνεται επίσης η Ενότητα του όλου εγχειρήματος∙ είναι σκυμμένη διότι, ύστερα από τους κλυδωνισμούς που προκάλεσε η αποχώρηση των ανανεωτικών και η στάση του Αλέκου Αλαβάνου, της έπεσε κάπου μια μικρή συνιστώσα, και ψάχνει να τη βρει.

Εφημερίς των Βαλκανίων

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΚΝΙΑΣ | Το Βήμα, ένθετο “Βιβλία”, Κυριακή 3 Μαρτίου 2002

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1870, όταν η οικογένεια Γκαρπολά εξέδωσε τις πρώτες ελληνόφωνες εφημερίδες της Θεσσαλονίκης («Ερμής» και «Φάρος της Μακεδονίας»), ο θεσσαλονικιώτικος Τύπος παρουσιάζει μια πληθώρα φύλλων, ποικίλης συχνότητας, έκτασης, ύφους και πολιτικής τοποθέτησης, που αποτελούν εξαιρετικά σημαντική πηγή για την ιστορία της πόλης· ιδίως όσον αφορά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, τα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα, της χολέρας, των Βαλκανικών Πολέμων, της απελευθέρωσης, του κινήματος Εθνικής Αμύνης, του διχασμού, της πυρκαϊάς, της Μικρασιατικής Καταστροφής, της προσφυγιάς, των ταραγμένων δεκαετιών του Μεσοπολέμου, των διαδηλώσεων των καπνεργατών, από τις σελίδες των εφημερίδων της Θεσσαλονίκης προβάλλει η εικόνα της βαλκανικής μεγαλούπολης με την αστική παράδοση πολλών αιώνων και τις γόνιμες πολιτισμικές αντιθέσεις. Και η εικόνα αυτή καταδεικνύει την ανεπάρκεια του σημερινού ευφημισμού της «συμπρωτεύουσας».

Η «Εφημερίς των Βαλκανίων» είναι το ημερήσιο φύλλο που εξέδιδε ο Νίκος Καστρινός από το 1918. Στη βιβλιοθήκη του ΕΛΙΑ φυλάσσεται ένα φύλλο του 1925, ένα του 1934 και πέντε της περιόδου 1937-1939. Το 1925, η «Εφημερίς» παρουσιάζεται βενιζελική και θεωρεί ότι οι φήμες περί επικείμενου βενιζελικού κινήματος αποτελούν προβοκάτσια αντιδραστικών: «Επαναλαμβάνεται το άτιμον παιγνίδι της Κωνσταντινικής εποχής». Κατά τα άλλα, από τη στήλη «Μόδα», την οποία υπογράφει «Η μοδίστρα σας», μαθαίνουμε ότι «το βελούδινο καπέλλο που μπορεί να διπλωθεί κατακτά έδαφος και ελπίζει να αντικαταστήσει το τσόχινο». Τον Ιούνιο του 1934, η εφημερίδα καταφέρεται εναντίον του «πανούργου και κρυψίνου» Παναγή Τσαλδάρη: «Οσον μετρίαν αντίληψιν και εάν έχη ή υποκρίνεται ότι έχει το νωδόν τετράποδον του Καμαρίου, ο αρχιταρτούφος πρωθυπουργός, ο οικτρός αυτός “μεταμορφωτής” με τας πολλάς μάσκας, δεν είνε δυνατόν να μη εκατάλαβε το μάθημα το οποίον του έδωσεν ο Μακεδονικός λαός». Άλλα άρθρα του ίδιου φύλλου: «Πώς το μεγάλο κεφάλαιον αποφεύγει την φορολογίαν», «Ο αγών διά την αποκέντρωσιν», «Συμπλοκή αστυνομίας και αντιφασιστών εις τας Αθήνας». Και, αντί της μόδας: «Τα παράξενα του κόσμου: μία διάσημος αεροπόρος γίνεται καλογρηά».

Αν ως τώρα η «Εφημερίς των Βαλκανίων» απευθυνόταν σε ένα φιλελεύθερο και δημοκρατικό αστικό κοινό, στα χρόνια της μεταξικής δικτατορίας θα πρέπει να περιοριστεί στο αστικό. Η πρώτη σελίδα παρουσιάζει εθνικά και διεθνή θέματα, κατά το δυνατόν ανώδυνα και με τρόπο στεγνό και ουδέτερο. Αντιθέτως, αφιερώνεται περισσότερος χώρος σε στήλες με «παράξενα», σε εκλαϊκευμένα επιστημονικά έργα και σε μυθιστορήματα που δημοσιεύονται σε συνέχειες («Αι δύο ορφαναί», «Το χαμένο τραίνο, δραματική ιστορία ανάμεσα στους ερυθροδέρμους»). Στο φύλλο της 15.9.1937 δημοσιεύεται φωτογραφία από τη ΔΕΘ («Γύρω από τις ατραξιόν της Εκθέσεως») και δίπλα «ένα πολύκροτον αποκαλυπτικόν έργον: Η ζωή μου στο σουλτανικό χαρέμι. Τα απομνημονεύματα της σουλτάνας Νεβζάτ». Η λεζάντα της σχετικής αρκούντως «προκλητικής» εικονογράφησης θα μπορούσε κάλλιστα να αναφέρεται στη Θεσσαλονίκη (ή στην Ελλάδα) του 1937: «Κλειστή μέσα στο χαρέμι, βλέπει περίλυπη τον έξω κόσμο…»

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=75&artid=140825&dt=03/03/2002#ixzz1Eyc5NOjr

Αγών Κεφαλληνίας

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΚΝΙΑΣ | Το Βήμα, ένθετο “Βιβλία”, Κυριακή 9 Δεκεμβρίου 2001

Στο Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο υπάρχει ένα φύλλο της εφημερίδας «Αγών Κεφαλληνίας» με αρίθμηση «Ετος Α’, αρ. 1» και χωρίς χρονολογική ένδειξη. Πιθανότατα πρόκειται για το μοναδικό φύλλο που κυκλοφόρησε.

Ο «Αγών» ουσιαστικά αποτελεί προεκλογικό έντυπο που αναφέρεται στις εκλογές της «19ης Αυγούστου». Πρόκειται για τις εκλογές του 1928, που σήμαναν την εντυπωσιακή επάνοδο του Βενιζέλου. Ο συνασπισμός των πέντε κομμάτων (Βενιζέλου, Παπαναστασίου, Κονδύλη, Μιχαλακόπουλου και Ζαβιτσιάνου) απέσπασε το συντριπτικό ποσοστό του 61,02% των ψήφων. Το Προοδευτικόν Κόμμα του Καφαντάρη πήρε 2,53% και η Εθνική Ενωσις του Πάγκαλου 0,19%. Η αντιβενιζελική παράταξη αρκέστηκε στο 23,94% των Λαϊκών, το 5,3% των Ελευθεροφρόνων και το 3,79% των ανεξάρτητων βασιλοφρόνων. Η Αριστερά υπέστη καθίζηση: οι Αγροτικοί έλαβαν 1,68% και το ΚΚΕ (ως Ενιαίο Μέτωπο) 1,41%.

Και οι τέσσερις σελίδες του εντύπου προπαγανδίζουν την υποψηφιότητα Λιβαθινόπουλου και άλλων δύο βενιζελικών και καταφέρονται εναντίον του Ιωάννη Μεταξά. Ο Ριχάρδος Λιβαθινόπουλος (1868-1954), ιατρός και πολιτευτής, υπήρξε συνιδρυτής, μαζί με τον επίσης ιατρό καθηγητή Γεράσιμο Φωκά, της πρώτης εν Ελλάδι ιδιωτικής χειρουργικής κλινικής. Το 1923 εξελέγη βουλευτής Κραναίας με το κόμμα του Παπαναστασίου και το 1926, για λίγους μήνες, χρημάτισε υπουργός Παιδείας. Σύμφωνα με τον «Αγώνα» (σελ. 2), «καίτοι ευρέθη Υπουργός ενός μετέπειτα αποδειχθέντος ανισορρόπου, του Θεοδώρου Παγκάλου, έπραξεν τόσα, κατά το ολιγόμηνον διάστημα της Υπουργίας του, όσα δεν έπραξαν άλλοι, πανίσχυροι αρχηγοί κομμάτων και με τόσα Υπουργεία». Στις εκλογές της 19ης Αυγούστου 1928 επανεξελέγη, αυτή τη φορά με το Κόμμα Φιλελευθέρων. Συνυποψήφιοί του ο Ανδρέας Αλιβιζάτος (επαρχία Παύλης), ιατρός, και ο Αντώνιος Φωκάς, ιατρός, αδελφός του Γεράσιμου Φωκά.

Στην τέταρτη σελίδα, που φέρει τίτλο «Κατηγορούμενε Ιωάννη Μεταξά» και υπογράφεται από τον «Κεφαλλωνίτη», διαβάζουμε τη διαβεβαίωση προς τον Ιθακήσιο και όχι Κεφαλλονίτη, όπως υπογραμμίζει ο «Αγών» μετέπειτα δικτάτορα ότι ο λαός θα τον τιμωρήσει «γιατί επεριφρόνησε τους Κεφαλλήνας». Ενώ άλλοι πολιτικοί «έκαμαν ό,τι ημπορούσαν για την Κεφαλλωνιά… εσύ έχωσες τη μούρη σου στο ολλανδικό τυρί της εξουσίας και επέταξες από την πόρτα του σπιτιού σου χήρες Κεφαλλωνίτισες που ερχότανε να σου γυρέψουν ένα συστατικό χαρτί για να πάρουνε τη σύνταξί τους… Ματαίως υπολογίζεις πως θα βγης βουλευτής αγοράζοντας τους Κεφαλλήνας… Δεν θα επανίδης Υπουργείον ποτέ… Ο λαός της Κεφαλλωνιάς… θα σε μαυρίση…». Είναι γεγονός ότι ο λαός της Κεφαλλονιάς μαύρισε τον Μεταξά, ο οποίος δεν εξελέγη βουλευτής στις 19 Αυγούστου 1928. Την εξουσία όμως την επανείδε.

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=138861&ct=47&dt=09/12/2001#ixzz1EyZipEo0

ΠΑ.ΜΕ. πιο γρήγορα (μην κολλήσουμε τίποτα…)

Η πορεία του ΠΑ.ΜΕ. ανέβαινε την οδό Σταδίου. Στη διάβαση της Πατησίων, γωνία με Πανεπιστημίου (δηλαδή καμιά εκατονπενηνταριά μέτρα παραπέρα), οι σύντροφοι περιφρουρούσαν την πορεία τους από την πορεία όλων των άλλων· μην τυχόν και κολλήσουν τίποτα. Όταν λέμε στη διάβαση, εννοούμε στη διάβαση. Με σοσιαλιστική ακρίβεια.

“Ψηλά στης Ρωσίας τα χιόνια”, όμως, “που πάντα φυσάει ο Βοριάς”, φυσούσε και σήμερα. Ξεκίνησε από την Κόκκινη Πλατεία, σάρωσε την ουκρανική στέπα, ξεπέταξε κάτι Ρουμανίες και Βουλγαρίες, στριμώχτηκε στην κοιλάδα του Βαρδάρη, κατέβηκε με φόρα τη Μακεδονία μας, αγνόησε την παράκαμψη στα Τέμπη, πέρασε από τα τούνελ στο πέταλο του Μαλιακού, καβάλησε την Πάρνηθα – για να μην πολυλογώ (κι άλλο) φύσηξε και στην Πατησίων. Δυστυχώς μετέφερε και ορισμένα μικρόβια πάνω από την αλυσσίδα των φρουρών του προλεταριάτου. Στο μεταξύ, η πορεία του ΠΑ.ΜΕ. είχε ανέβει τη Σταδίου. Οι προειρηθέντες φρουροί έκαναν μετάαααααβολή -με σοσιαλιστική, πάντα, ακρίβεια- και πήγαν να οικοδομήσουν τον σοσιαλισμό μαζί με τους υπόλοιπους συντρόφους τους. Δεν ήξεραν όμως, δυστυχώς, για τα μικρόβια.

Το βράδυ, στο σπίτι τους, μερικοί σύντροφοι άρχισαν να βήχουν. Αποκαλύφθηκε ότι δεν ήταν ένα κρυωματάκι, όπως αρχικά θεωρήθηκε. Ήταν πολύ πιο σοβαρό: άλλος είχε πάθει αριστερισμό, από μικρόβιο συριζέικο· άλλος είχε κολλήσει βερμπαλισμό (ποιος ξέρει πού τον τσίμπησε)· πολλοί έκαιγαν στον πυρετό του τροτσκισμού, από ένα ιδιαίτερα επιθετικό μικρόβιο που μάλλον είχε ξεκινήσει από το μπλοκ της ΑΝΤΑΡΣΥΑς· μερικοί έπασχαν από ξεπουλημένο συνδικαλισμό· ένας-δυο παρουσίασαν οξύ σεχταρισμό, ενώ δεν έλειψαν και ορισμένα κρούσματα αναθεωρητισμού, προερχόμενα από κάτι ασυνείδητους της Δημοκρατικής Αριστεράς, που κυκλοφορούσαν χωρίς κασκόλ.

Οι πάσχοντες σύντροφοι μεταφέρθηκαν εσπευσμένα στον Περισσό, προκειμένου να υποβληθούν σε εξετάσεις. Η θεραπεία που προκρίθηκε, αξιοποιώντας την τελευταία λέξη της σοβιετικής επιστήμης, είναι ο Διαλεκτικός Μαϊλισμός.

Οι ωραιότερες φωτογραφίες που δεν έβγαλα

Τραβάω άπληστα φωτογραφίες. Άρχισα να τραβάω μικρός, με μια Kodak instamatic, κυρίως στις διακοπές αλλά και στο σπίτι − έτσι, για πλάκα. Προ εικοσαετίας έμαθα να εμφανίζω και να τυπώνω ασπρόμαυρο, και έκτοτε φωτογραφίζω μανιωδώς. Σχετικά πρόσφατα, πέρασα σταδιακά στην ψηφιακή∙ αντί να γεμίζω θήκες ριζόχαρτου με αρνητικά, γεμίζω πλέον εξωτερικούς σκληρούς δίσκους. Την τελευταία δεκαετία, που εργάζομαι στο κέντρο της Αθήνας, έχω πάντοτε μαζί μου τη μηχανή∙ όταν περπατάω στο δρόμο, την κρατάω στο χέρι, για να είμαι έτοιμος ανά πάσα στιγμή, για οτιδήποτε.

Δεν είναι εύκολο να υπολογίσω∙ πάντως, το σύνολο των φωτογραφιών που έχω τραβήξει ώς τώρα είναι αρκετές δεκάδες χιλιάδες. Μόνο τα δύο τελευταία χρόνια (το ξέρω γιατί η κάρτα Compact Flash, στην οποία αποθηκεύει η μηχανή μου, μηδενίζει κάθε 10.000) έχω τραβήξει γύρω στις 35.000 φωτογραφίες.

Προφανώς το πλήθος αυτό περιλαμβάνει κακές φωτογραφίες, αποτυχημένες απόπειρες, λάθος κάδρα, λάθος φωτομετρήσεις, εικόνες που μου φάνηκαν ενδιαφέρουσες και τελικώς δεν ήταν, δεύτερες λήψεις που τραβήχτηκαν «για σιγουριά», αναμνηστικές πόζες που επιτελούν συγκεκριμένη λειτουργία, πειραματισμούς που δεν οδήγησαν πουθενά − όλα αυτά που ένας φωτογράφος δεν δείχνει, αλλά ούτε και πετάει. Επίσης περιλαμβάνει και τις καλούτσικες, τις ενδιαφέρουσες και τις πολύ αγαπημένες μου φωτογραφίες.

Σε αυτήν την τελευταία κατηγορία, ωστόσο, εντάσσονται και εκείνες οι φωτογραφίες −οι ωραιότερες, οι καλύτερες, οι σχεδόν τέλειες!− που δεν τράβηξα ποτέ∙ γιατί δεν είχα μαζί μου μηχανή, γιατί η μηχανή δεν είχε φιλμ, γιατί είχε τελειώσει η μπαταρία, γιατί μέχρι να βγάλω το καπάκι είχε πετάξει το πουλάκι, γιατί οδηγούσα και δεν μπορούσα να σταματήσω, για οποιονδήποτε λόγο − πάντως τις είδα και δεν τις έβγαλα, τις είδα ωστόσο, εννοώ «είδα» τη φωτογραφία, το κάδρο, τους τόνους και το κοντράστ. Αυτές τις αγαπάω εξίσου, ίσως και λίγο περισσότερο από τις άλλες, από τις φωτογραφίες που πραγματικά έβγαλα και εκτύπωσα και κάθε τόσο ξανακοιτάω. Διότι είναι τυπωμένες στο μυαλό μου και δεν φθείρονται από τον χρόνο.

Περιγράφω εδώ τις τρεις σημαντικότερες, με την ελπίδα πως, βάζοντας την εικόνα σε λέξεις, η ίδια η εικόνα θα με στοιχειώνει κάπως λιγότερο.

Στην Πανεπιστημίου, έξω από τον Ελευθερουδάκη, πριν από εφτά ή οχτώ χρόνια. Εγώ έχω μόλις βγει από το βιβλιοπωλείο. Ένας παπάς περπατά προς το μέρος μου. Πλησιάζει τις σχάρες εξαέρωσης του μετρό. Αμέσως μου έρχεται στο νου η περίφημη φωτογραφία της Marilyn με το λευκό φόρεμα… σκέφτομαι την ελληνική εκδοχή της, με τον παπά να προσπαθεί να συμμαζέψει τα ράσα του. Αδρανώ, δεν πιστεύω ότι θα συμβεί. Και συμβαίνει∙ τα ράσα υψώνονται, ο παπάς προσπαθεί να τα κρατήσει (το πεδίο είναι ανοιχτό, το κάδρο καθαρό, χωρίς άλλους περαστικούς), όλο αυτό κρατάει ελάχιστα δευτερόλεπτα − κι εγώ κοιτάζω άφωνος, με τη μηχανή ακόμα μέσα στο σακίδιο.

Πρόπερσι, στη Λαμία. Η γειτονιά βρίσκεται στους πρόποδες λόφου. Μόλις παρκάρουμε, καθ’ οδόν προς οικογενειακό γεύμα, βλέπω δύο μικρές, ασχημούτσικες πολυκατοικίες και, στο κενό ανάμεσά τους, ένα κομμάτι του κάμπου και της Οίτης στο βάθος. Στο δεξί κτήριο από τα δύο, είναι ανοιχτό ένα παράθυρο − δεν μπορώ να δω το άνοιγμά του, είναι προς τον ακάλυπτο, βλέπω όμως ένα κατάλευκο κουρτινάκι που ανεμίζει (προφανώς έχουν κι άλλο παράθυρο ανοιχτό και κάνει ρεύμα), που ανεμίζει με φόντο τον ακίνητο γαλάζιο ορεινό όγκο, ανάμεσα στην τέλεια παραλληλία των δύο γκρίζων τοίχων, που ανεμίζει σαν τρελό, σαν σε ποίημα του Σκαρίμπα. Είναι κεντημένο στο χέρι, πιθανότατα από την εποχή που στη θέση των δύο πολυκατοικιών υπήρχαν δύο σπίτια. Σπεύδω να βγάλω τη μηχανή, αλλά ένα γυναικείο μαυροφορεμένο χέρι (αυτό που κάποτε το κέντησε;) μαζεύει το κουρτινάκι και κλείνει με απότομο θόρυβο το παράθυρο.

Πριν από τρία ή τέσσερα χρόνια, στο Café Centrale, στη Μητροπόλεως. Απόγευμα, κάθομαι μέσα, δίπλα στη τζαμαρία. Συναντώ για πρώτη φορά τον Μιχάλη Σιγανίδη − για μένα η συνάντηση λίγο διαφέρει από γνωριμία με τον Dylan. Κάθεται απέναντί μου και πιάνουμε κατευθείαν μια «σιγανιδική» συζήτηση: κοιτάζουμε έξω, τη Μητρόπολη, τους περαστικούς, τις σκιές τους στο λοξό χειμωνιάτικο φως και απαγγέλλουμε τον στίχο του Μίλτου Σαχτούρη από το Καφενείο: «Είδα και τον εαυτό μου να περνάει / έξω από τη βιτρίνα / ήταν απέραντα θλιμμένος και σκεφτικός». Μια πορτοκαλί ακτίνα κατορθώνει και περνάει ανάμεσα από τα δέντρα και τις ομπρέλες, διαθλάται στη βιτρίνα  και φωτίζει το πρόσωπο του Μιχάλη∙ η φωτογραφία είναι τέλεια: ένα πορτρέτο που αποτυπώνει πλήρως τη στιγμή, αλλά και όλο το παρελθόν της (εμένα να ακούω τους δίσκους του Σιγανίδη με τις απαγγελίες του Σαχτούρη στις αρχές της δεκαετίας του ’90, ξανά και ξανά, από ένα άθλιο κασετόφωνο, σε μια αυλή στην Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης). Την βλέπω τη φωτογραφία, την απολαμβάνω∙ αλλά δεν την τραβάω.