«Σύντροφοι, ομιλείτε την αγγλικήν;»

Η ομιλία μου στην Κ.Ε. της Δημοκρατικής Αριστεράς (Γ. Τσακνιάς, 3/11/2013)

Σύντροφοι, συντρόφισσες,

όχι ένα, αλλά 58 φαντάσματα πλανώνται πάνω από την Κεντρική μας Επιτροπή. Το λέω αυτό, γιατί άκουσα πολλές ομιλίες που ασχολήθηκαν με το κείμενο των 58 και αναρωτιέμαι γιατί. Γιατί εν τέλει τόση κουβέντα εδώ μέσα για το κείμενο των 58; Προσοχή, για το ίδιο το κείμενο των 58. Γιατί τόσο άγχος να τεκμηριώσουμε την άρνησή μας να πάμε σε έναν διάλογο; Διότι περί αυτού πρόκειται.

«Το κείμενο των 58 δεν έχει πρόταση», «το κείμενο των 58 δεν έχει πρόσημο», «το κείμενο των 58 δεν έχει επαφή με την κοινωνία που χειμάζεται…»

Ε, και;

Κατ’ αρχάς, το κείμενο των 58 είναι πρόσκληση σε διάλογο. Πρόσκληση. Όχι ο ίδιος ο διάλογος.

Κατά δεύτερον: σύντροφοι, εμείς που (αν μη τι άλλο πιστεύουμε πως) έχουμε πρόταση και πρόσημο και επαφή με την κοινωνία που χειμάζεται, τι μας νοιάζει αν έχουν ή δεν έχουν οι 58; Τι είναι τέλος πάντων αυτό που κάνει αρκετά μέλη της ΚΕ να αφιερώνουν αυτά τα 5-6 λεπτά που έχουν στη διάθεσή τους για να αποδομήσουν το κείμενο των άλλων, μόνο και μόνο για να δικαιολογήσουν το δικό μας «όχι;»

Ας δούμε τη δική μας πρόσκληση για τη δημιουργία του τρίτου πόλου — κάτι που είναι σταθερή επιδίωξή μας και γι’ αυτό ακριβώς ανησυχώ για τη συνέπεια λόγων και έργων αλλά και για το τι εικόνα εκπέμπουμε προς τα έξω για τη συνέπεια λόγων και έργων. Η δική μας λοιπόν πρόσκληση σταθερά απευθύνεται, όσον αφορά την πολιτική ταυτότητα, στον χώρο του δημοκρατικού σοσιαλισμού, της σοσιαλδημοκρατίας, της πολιτικής οικολογίας κλπ. Και σωστά. Από εκεί και πέρα, το κείμενο θέσεων (σελ. 31) περιγράφει τους βασικούς άξονες των πολιτικών του «τρίτου πόλου»

• Η επαναδιαπραγμάτευση του πλαισίου με τους εταίρους και δανειστές με στόχο την διαφοροποίηση των πολιτικών αντιμετώπισης της ελληνικής κρίσης. Διαφοροποίηση: λέξη χωρίς πρόσημο. Αυτό θα μπορούσε να το πει ο οποιοσδήποτε.
• Η σύνδεση της δημοσιονομικής προσαρμογής με την ανάπτυξη και την προώθηση ενός νέου προτύπου παραγωγικής ανασυγκρότησης, με ιδιαίτερη έμφαση στον πρωτογενή τομέα της παραγωγής. Συμφωνώ απολύτως για την έμφαση στην πρωτογενή παραγωγή, αλλά απαιτεί ένα ολοκληρωμένο μακροχρόνιο σχέδιο. Επίσης χωρίς πρόσημο.
• Η διαμόρφωση ενός δικτύου κοινωνικής προστασίας και επαναθεμελίωση του κοινωνικού κράτους. Με πρόσημο, από αριστερό έως κεντρώο.
• Η εξυγίανση του πολιτικού συστήματος, και η ριζική δημοκρατική μεταρρύθμιση του κράτους και της δημόσιας διοίκησης, με αναβάθμιση της αυτοδιοίκησης. Αυτονόητο, απολύτως αναγκαίο — πάντως χωρίς πρόσημο.
• Η  συμβατότητα ανάπτυξης και περιβάλλοντος καθώς και ο προσανατολισμός αυτής στη δημιουργία θέσεων εργασίας.
• Η  ανατροπή του αποκλεισμού της νέας γενιάς, από την εργασία, την ασφάλεια και τον πολιτισμό. Σωστά, αυτονόητα, χωρίς πρόσημο

Από τα έξι (σωστά σε γενικές γραμμές) σημεία της δικής μας πρόσκλησης, το ένα μόνο έχει αριστερό πρόσημο — κι αυτό όχι κατ’ ανάγκην κάργα αριστερό, έτσι; Αυτό, σε κείμενο συνεδρίου. Το κεφάλαιο για τον τρίτο πόλο είναι 4,5 σελίδες.

Κι όμως: υπάρχουν σύντροφοι που αφιερώνουν το πεντάλεπτο —αυτό το πολύτιμο πεντάλεπτο, που τους δίνεται μια φορά στους 2 μήνες, και μάλιστα τώρα είναι η τελευταία φορά για αυτήν την απερχόμενη ΚΕ— για να κριτικάρουν των 58 το κείμενο.

Συντρόφισσες και σύντροφοι,

εμένα αυτή η πρεμούρα δυο μέρες τώρα με τους 58 με θλίβει. Γιατί είναι ένδειξη είτε δικής μας φτώχειας είτε δικής μας έλλειψης αυτοπεποίθησης.

Προσωπικά, θέλω το κόμμα μου να πάει στον διάλογο. Γιατί όχι; Τι έχει να φοβηθεί; Με τις δικές του προτάσεις και το δικό του σχέδιο. Κι αν είμαστε σίγουροι (αλλά σίγουροι) ότι οι δικές μας προτάσεις και το δικό μας σχέδιο είναι πειστικά, είναι επεξεργασμένα και, βέβαια, είναι στη σωστή κατεύθυνση —σωστή όπως την ορίζουμε εμείς, στη βάση και στην κατεύθυνση που θέλουμε— τι έχουμε να φοβηθούμε από το ΠΑΣΟΚ και από τις πολιτικές που τώρα ασκεί; Αν οι δικές μας προτάσεις είναι η σωστή απάντηση στις ασκούμενες πολιτικές, δεν θα βγούμε ωφελημένοι από τον διάλογο και τη σύγκριση — ανεξαρτήτως έκβασης;

Όσο για το αν οι δικές μας προτάσεις μας και το δικό μας σχέδιο απαντούν ή όχι στο σήμερα — τι να πω. Αν όχι, ε, τότε προφανέστατα έχουμε πρόβλημα.

Συντρόφισσες και σύντροφοι: δεν μπορούμε να πορευόμαστε φροντίζοντας διαρκώς να μη χάνουμε. Πρέπει και να κερδίζουμε πότε πότε. Εγώ πιστεύω ότι μπορούμε. Εξάλλου, το έχουμε ξανακάνει.

Φοβάμαι ότι τελευταία μπερδεύουμε όλο και περισσότερο τη στρατηγική με την τακτική. Κι αυτό είναι ολέθριο λάθος.

Φοβάμαι ότι η αντίφαση είναι κραυγαλέα: καλούμε σε τρίτο πόλο εμείς, αλλά όταν καλούν οι άνθρωποι που καλούμε, δεν πάμε. Μιλάμε με το ΠΑΣΟΚ, συγκυβερνούμε με το ΠΑΣΟΚ κι εξακολουθούμε να μιλάμε με το ΠΑΣΟΚ, λέμε ότι ο τρίτος πόλος δεν θα γίνει με συναντήσεις κορυφής αλλά «από τα κάτω», βγαίνουμε από την κυβέρνηση και πια δεν του μιλάμε του ΠΑΣΟΚ γιατί —εν μια νυκτί προφανώς— συντελέστηκε η «συντηρητική μετάπτωση», συναντάμε πρώην βουλευτές του ΠΑΣΟΚ —σε συναντήσεις κορυφής, βέβαια— και συμπορευόμαστε, νομιμοποιώντας εμείς, μόνοι μας, μια άγονη κι επιζήμια για εμάς συζήτηση στο επίπεδο «γιατί με την Κική και όχι με την Κοκό».

Όλη αυτή η αντιφατική στάση μας, η οποία δεν κρύβεται, διότι μας βλέπουν, μου θυμίζει μια φράση από ένα τραγούδι του Μιχάλη Σιγανίδη: «Ομιλείτε την αγγλικήν; Δεν ομιλώ όμως εγώ».

Θα ήθελα να πω κι άλλα. Και για το κείμενο θέσεων (που αυτό είναι το κανονικά το θέμα μας, και όχι το κείμενο των 58 ή οποιουδήποτε άλλου) και για τα κείμενα συμβολής στον προσυνεδριακό διάλογο, τουλάχιστον τα δύο που συνυπογράφω. Για το πρώτο, συμφωνώ με τον Γραμματέα μας, όσον αφορά τις αντιφάσεις και το γεγονός ότι δεν είναι μικρά λογικά σφάλματα-αβλεψίες, παρά σημαντικές αντιφάσεις της γραμμής. Όσον αφορά τα δύο κείμενα, με κάλυψε απολύτως η Ντόρα Τσικαρδάνη κατά την παρουσίαση. Πρέπει να πω, ότι και οι δύο ομιλητές που ανέφερα, ο Σπύρος και η Ντόρα, με κάλυψαν και ως προς κάτι βαθύτερο, που είναι και πολιτικό και συναισθηματικό.

Οι περισσότεροι εδώ μέσα έχετε πολλά ένσημα, πολλά χρόνια σε κόμματα της αριστεράς. Εγώ, όχι. Πολιτικοποιημένος είμαι εκ γενετής. Οργανώθηκα όμως για πρώτη φορά στη Δημοκρατική Αριστερά. Σε εμπειρία λοιπόν υπερτερείτε οι περισσότεροι, από την άλλη για μένα είναι ο πρώτος μου έρωτας. Σταδιακά, και κυρίως τους τελευταίους μήνες, έχω χάσει τον ενθουσιασμό μου. Όχι γιατί πήραμε μια λανθασμένη κατά τη γνώμη μου απόφαση κι εγώ σαν κακομαθημένο μούτρωσα, αλλά γιατί από την απόφαση αυτή και μετά χάσαμε τον μπούσουλα, χάσαμε τον προσανατολισμό, χάσαμε αυτό που ήμασταν. Επιμένουμε με εκλογικεύσεις, με τακτικισμούς και με μπαλώματα, μοιραία πέφτουμε σε εσωστρέφεια και σε μουρμούρα, πηγαίνουμε ένα βήμα μπρος δύο πίσω (δηλαδή ένα πίσω, για όποιον προτιμά την απλή αριθμητική από τον λενινισμό), ελλείψει σχεδιασμού και γερής γραμμής καίμε ενίοτε και τα θετικά μας, επειδή είναι αποσπασματικά. Δεν χρειάζεται κανείς να είναι ειδικός στην ιστορία της Αριστεράς, είναι γνωστή η συνέχεια: όταν τα πράγματα είναι κάπως έτσι, αρχίζει να αναζητείται ο εχθρός, εσωτερικός ή εξωτερικός. Πάντα βρίσκεται.

Αυτόν τον ενθουσιασμό που έχασα, που απομακρύνθηκε μαζί με εκείνη τη Δημοκρατική Αριστερά, που αλλιώς τη φανταστήκαμε κι αλλιώς είναι τώρα, προσωπικά θα προσπαθήσω να τον ξαναβρώ. Όχι βέβαια διαλύοντας ή ρευστοποιώντας  ή υπονομεύοντας τη ΔΗΜΑΡ αλλά διεκδικώντας την επιστροφή στο μέλλον. Αυτό είναι που έχουμε χάσει, κάνοντας βήματα προς τα πίσω. Ένα κόμμα με ανοιχτές πόρτες και παράθυρα. Ένα σπίτι που θα το κρατάμε πάντα καθαρό και φωταγωγημένο.

* * *

Σημείωση: η φράση «Ομιλείτε την αγγλικήν; Δεν ομιλώ όμως εγώ» είναι από κομμάτι του Μιχάλη Σιγανίδη, αν δεν κάνω λάθος από το “SKG est fatigué”. Αν κάνω λάθος, είναι από άλλο κομμάτι του Σιγανίδη. Όπως και να ‘χει, δεν βρίσκω το εν λόγω κομμάτι στο youtube, γι’ αυτό βάζω ένα άλλο.

* * *

Ρατσισμός ή πολιτική ορθότητα;

Ο ρατσισμός και η ξενοφοβία δεν ξεκινούν και δεν τελειώνουν με ένα tweet μιας αθλήτριας. Η κινητοποίηση, ωστόσο, της κοινωνίας, μέσω των social media, και η άμεση επίσημη αντίδραση της Δημοκρατικής Αριστεράς, είχαν ένα απτό αποτέλεσμα: η Ελλάδα δεν θα εκπροσωπηθεί στους Ολυμπιακούς Αγώνες από τη Βούλα Παπαχρήστου. Δεν τίθεται κανένα θέμα «ελευθερίας του λόγου»· όταν εκπροσωπείς κι άλλους, πέρα από τον εαυτό σου, αρχίζουν και μπαίνουν περιορισμοί. Και εδώ ο περιορισμός είναι αυτονόητος: όχι, δεν δέχομαι να εκπροσωπηθώ, να εκπροσωπηθεί η χώρα μου από ανθρώπους που κάνουν χυδαία ρατσιστικά αστεία.

Από εκεί και πέρα: πολιτική ορθότητα; Πολλά μπορούμε να πούμε. Το απλούστερο, ωστόσο, —διότι με τα πολλά λόγια χάνεται η ουσία— είναι ΝΑΙ. Δεν γουστάρω την πολιτική ορθότητα, την προτιμώ όμως χίλιες φορές από τον ρατσισμό και από τον νεοναζισμό. Κι επειδή δεν μπορώ να σκεφτώ άλλο συντεταγμένο τρόπο για την αντιμετώπισή τους από την κοινωνία (οι διάφορες φεϊσμπουκικές δηλώσεις τύπου «τσακίστε τους φασίστες» δεν βλέπω σε τι χρησιμεύουν, πέρα από μια εφηβική εκτόνωση), ας περάσουμε από το αναγκαίο στάδιο της πολιτικής ορθότητας πρώτα, μέχρι να καταλάβουμε όλοι τι πάει να πει νεοναζισμός και ρατσισμός. Και μετά, βλέπουμε.

Το twitter της Βούλας Παπαχρήστου
Η ανακοίνωση της Δημοκρατικής Αριστεράς

Έτσι κλείνει ο κύκλος της Μεταπολίτευσης

Το 1989, η έγκριτη «Αυριανή» δημοσίευε τα τηλέφωνα των «Κυρκοφλωράκηδων», που είχαν μόλις δημιουργήσει τον Συνασπισμό, προτρέποντας τους αναγνώστες της να τους τηλεφωνήσουν και να τους πιέσουν να μην προδώσουν τη Μεγάλη Δημοκρατική Παράταξη.

Κύλησε νερό στο αυλάκι. Ο Κώστας Λαλιώτης (στενός συνεργάτης του Γιώργου Κουρή στις πρώτες δόξες του) οικουρεί στην Αρκαδία. Η Αυριανή στηρίζει το εκάστοτε ανερχόμενο αστέρι. Λίγους μήνες μετά το πρωτοσέλιδο «Αντώνη [Σαμαρά], μην υποχωρείς», εκθειάζει τον πατριωτισμό του Αλέξη Τσίπρα.

Εδώ και δύο ημέρες, ενώ η θέση της Δημοκρατικής Αριστεράς και του Φώτη Κουβέλη ότι δεν θα συνεργαστεί σε τρικομματική κυβέρνηση με την Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ είναι σταθερή και αταλάντευτη, μαίνεται ένας πόλεμος παραπληροφόρησης, τόσο από μπλογκ της συμφοράς (ζούγκλες κ.ο.κ.) όσο και από «έγκριτες» εφημερίδες.

Κι έτσι λοιπόν, μέλη του ΣΥΡΙΖΑ, μαζί με μέλη των «Ανεξάρτητων Ελλήνων» και άλλων αγανακτισμένων «δημοκρατών», τουιτάρουν τα τηλέφωνα της Δημοκρατικής Αριστεράς και καλούν σε συγκεντρώσεις έξω από την Αγίου Κωνσταντίνου. Γιατί; Ε, «για τον ίδιο λόγο», που λέγαμε και στον στρατό.

Μάλλον αυτό είναι που λένε: «Κλείνει ο κύκλος της Μεταπολίτευσης».

Δεν τη σταματάς την άνοιξη

Ως υποψήφιος βουλευτής Φθιώτιδας με τη Δημοκρατική Αριστερά στις επικείμενες εκλογές, γυρνάω αυτές τις μέρες με τους συνυποψήφιούς μου αρκετά από τα χωριά του νομού. Έχω ξαναπάει, αλλά όχι με αυτή την ιδιότητα.

Η επαφή με τον κόσμο, έστω σύντομη, είναι εμπειρία· οι ποικίλες αντιδράσεις γεννούν αντιστοίχως ποικίλα συναισθήματα:  κάποιοι ενθουσιάζονται («μαζί σας είμαστε»), άλλοι δείχνουν πως «το σκέφτονται» και πως η Δημοκρατική Αριστερά είναι μεταξύ των πιθανών επιλογών τους, αρκετοί δέχονται ευγενικά  το φυλλάδιο και εύχονται καλή επιτυχία χαμογελώντας ενώ αφήνουν να εννοηθεί ότι «είναι αλλού», άλλοι ίσα που μας ρίχνουν μια ματιά αλλά το παίρνουν από περιέργεια, μερικοί το δίνουν κατευθείαν στο παιδάκι τους να φτιάξει σαΐτα, πολλοί εκφράζουν, ανεξαρτήτως πολιτικής τοποθέτησης, την εκτίμησή τους στο πρόσωπο του Φώτη Κουβέλη. Αρκετοί μας κοιτούν καχύποπτα μόλις πλησιάζουμε: «Πολιτικά είναι; Δε θέλουμε κανέναν τους. Όλοι κλέφτες είναι». Μερικοί μαλακώνουν όταν τους εξηγούμε ποιοι είμαστε (διευκρινίζουν πως αγρίεψαν νομίζοντας ότι πρόκειται για εκπροσώπους κάποιου από τα δύο κόμματα εξουσίας). Ορισμένοι —όχι πολλοί, ούτε όμως και ελάχιστοι— δεν μαλακώνουν. Αυτοί μας κοιτάζουν παγερά και λεν με βεβαιότητα: «Μια χούντα χρειάζεται…»

Προσωπικά, τη μεγαλύτερη αμηχανία νιώθω στις περιπτώσεις εκείνες που μπαίνουμε σε μαγαζιά (φαρμακεία, χαρτοπωλεία, φυτώρια, είδη υγιεινής, ρούχα — οτιδήποτε) και γινόμαστε δεκτοί με ευγένεια αλλά και απελπισία: «Παιδιά, καλή επιτυχία να έχετε, αφήστε τα να τα δούμε, αλλά να ξέρετε, δεν ελπίζουμε σε τίποτα. Νοίκι, ΤΕΒΕ — μετράμε μήνες ανάποδα, μέχρι να κλείσουμε και να δούμε πώς θα ζήσουμε». Όχι ότι δεν έχεις τι να πεις σ’ αυτό· έχεις, και το λες. Αλλά φεύγεις με ένα σφίξιμο στην καρδιά.

Το ζεις κι εσύ, γι’ αυτό. Κανείς μας δεν έχει διατελέσει βουλευτής, κανείς μας δεν είναι αυτό που λέμε «επαγγελματίας πολιτικός», κι ούτε έχουμε από πουθενά χρηματοδότηση (η Δημοκρατική Αριστερά δεν έχει πάρει κρατική επιχορήγηση, ούτε δάνεια). Έχουμε δουλειές, παιδιά, σκυλιά, νοίκια, χρέη, πιστωτικές κάρτες. Ούτε πρόκειται για «τη μάχη του σταυρού»: η Ελένη, ο Αργύρης, ο Θέμης, ο Χρήστος κι εγώ, δηλαδή πέντε από τους εφτά υποψήφιους της Δημοκρατικής Αριστεράς στον νομό (η Έφη και ο Βασίλης δεν μπόρεσαν να ακολουθήσουν, λόγω ανωτέρας βίας) στριμωχτήκαμε σε ένα αυτοκίνητο (για οικονομία στη βενζίνη) και πήραμε τους δρόμους. Ένα συλλογικό φυλλάδιο έχουμε βγάλει, «ιδίοις αναλώμασιν» (διχρωμία, μόνο το λογότυπο του κόμματος είναι κόκκινο) και αυτό μοιράζουμε.

Και μάλλον γι’ αυτό απολαμβάνουμε, τελικά, αυτές τις εξορμήσεις. Ο καθένας μας με τη δική του διαδρομή, βρεθήκαμε στον χώρο που μας εκφράζει πολιτικά. Προφανώς, αισθανόμαστε την ανάγκη της συμμετοχής, της παρέμβασης. Την ανάγκη να προσπαθήσουμε να κάνουμε κάτι, αντί να δεχτούμε μοιραλατρικά την κατάσταση. Κάτι, που βασίζεται σε μια πολιτική ανάλυση, σε ένα σκεπτικό. Κάτι, που πιστεύουμε ότι δεν είναι απλώς ωραία ιδέα, μπορεί να γίνει. Που δεν είναι αποδοχή τετελεσμένων, ούτε μάχη χαρακωμάτων, αλλά πρόταση για το μέλλον. Τον τρίτο δρόμο, που τον ψάχναμε από παλιά και τώρα πάλι τον συζητάμε, τον επεξεργαζόμαστε αλλά και αρχίζουμε σιγά σιγά να τον βαδίζουμε. Αν όχι τώρα, πότε; Αν όχι εμείς, ποιος;

[Συζητώντας για τον τρίτο δρόμο, δεν κοιτούσαμε τις πινακίδες στον δρόμο που τραβούσαμε. Χάσαμε την Τιθορέα και φτάσαμε στη Χαιρώνεια. Επιτόπου και επιστροφή. Νωρίτερα, στο Δαδί —Αμφίκλεια είναι η αρχαιοπρεπής επίσημη ονομασία— είχα τη χαρά να ακούσω από τον καφετζή, που μας φώναξε να μας κεράσει, κάτι που έλεγα λίγες μέρες πριν σε κάτι  φίλους στην Πελασγία: «Σαράντα χρόνια λένε ότι θα πιάσουνε τη φοροδιαφυγή. Αν ήθελαν πραγματικά, είναι απλό: διασταύρωση στοιχείων. Στις τράπεζες ούτε σεντ δεν μπορείς να χρωστάς, μπαίνεις στον Τειρεσία. Πόσο δύσκολο είναι να φτιάξουν έναν Τειρεσία για χρέη προς το δημόσιο;» Ναι, τόσο απλό είναι. Και παρ’ όλα αυτά, πάλι κάνουν εξαγγελίες και δηλώσεις και υποσχέσεις και δεσμεύσεις με ύφος σοβαρό και χτυπάνε το χέρι στο τραπέζι και κουνάνε σε εμάς το δάχτυλο, ότι «δεν έχουμε προτάσεις».]

Φαίνεται ότι την έχουμε ανάγκη την προσωπική επαφή με τον κόσμο. Με τα απρόβλεπτά της, με τα καλά και τα κακά της, με την ευγένεια και την αγένεια, τη θερμή ή την εχθρική υποδοχή, πιο πολύ απ’ όλα με τα ερωτήματα, με αυτά που μπορούμε να απαντήσουμε και εκείνα τα άλλα, τα πιο χρήσιμα, εκείνα που μας βάζουν σε σκέψη, που δεν είμαστε και τόσο σίγουροι ότι έχουμε ακριβώς την απάντηση, που μας τριβελίζουν το μυαλό το βράδυ στο σπίτι — και γι’ αυτό ακριβώς μας επιβεβαιώνουν ότι βρισκόμαστε στον σωστό πολιτικό χώρο: «γηράσκω αεί αναθεωρών», που έλεγε και ο αγαπημένος Μανόλης Αναγνωστάκης.

Ναι, δεν με πειράζει η κούραση. Είναι κι αυτή η αίσθηση της συλλογικότητας: το στρίμωγμα στο αμάξι, οι διαδρομές, οι κουβέντες, οι πλάκες, οι ιστορίες, τα ανέκδοτα, οι καφέδες, οι μπύρες, τα κοψίδια (στη Ρούμελη είμαστε) — και είναι κι ο ίδιος ο τόπος, η φύση, τα χωριά, τα βενζινάδικα, οι καντίνες, η ασυνάρτητη επαρχία που λέει κι ο Σαββόπουλος. Και πολύ σωστά το λέει, έτσι είναι. Και παρακάτω συνεχίζει: Μα τ’ αγαπάω ο φτωχός. Κι αυτό σωστό.

Στο κάτω κάτω, είναι κι η άνοιξη. Το πράσινο, το καφέ, το κόκκινο, το κίτρινο, το μοβ. Οι μυρωδιές. Οι ήχοι.

Είμαι φύσει αισιόδοξος — έως αηδίας. Ξέρω πολύ καλά —το εξηγούσε καθαρά ο Παναγιώτης Κονδύλης— ότι η εκτίμηση του τι μέλλει γενέσθαι είναι ζήτημα μυαλού και όχι συναισθήματος, ανάλυσης και όχι αισιοδοξίας ή απαισιοδοξίας. Και η ανάλυσή μου (η ανάλυσή μας) λέει ότι υπάρχει διέξοδος. Δύσκολη, «θέλει δουλειά πολλή», αλλά υπάρχει.

Καθώς χαζεύω από το παράθυρο του αυτοκινήτου— τα πρόβατα στο λιβάδι, στο βάθος ο Παρνασσός χιονισμένος ακόμα· μια συστάδα κυπαρίσσια, κι ανάμεσά τους μια κουτσουπιά· μερικές παπαρούνες, και πέρα μακριά ο Μαλιακός— αφήνω την ανάλυση και επιτρέπω στον εαυτό μου να φλερτάρει με την απλή αισιοδοξία. Αρνούμαι και λογικά και συναισθηματικά να πειστώ πως αυτή η χώρα είναι καταδικασμένη, πως οι άνθρωποί της θα συνθηκολογήσουν με τη φτώχεια, με τη μιζέρια, με την κατάθλιψη.

Στο κάτω κάτω, δεν τη σταματάς την άνοιξη. Το λέει κι ο Tom Waits.

Δεν τη σταματάς την άνοιξη.
Να ’σαι σίγουρος: ποτέ
δεν θα πάψω να πιστεύω
το ρόδο που ανθίζει θα ψηλώσει
ή θ’ ανοίξει ή θα χαθεί
το ίδιο όνειρο ονειρεύεται ο χειμώνας
κάθε φορά.

Natura να φύγουμε

Προλετάριος μικροϊδιοκτήτης γης, κατεστραμμένος από το εκτρωματικό άρθρο 9 (διακρίνεται όρθιο, πίσω του). Η επιγραφή δεξιά (“προσωχί στις κότες”) αναφέρεται στους οικολόγους που τον φάγανε τον άνθρωπο, με την υπερευαισθησία τους.

Αποφασισμένο φαίνεται το αριστερό κίνημα στη χώρα μας, που εκφράζεται κύρια από τους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, να μην αφήσει να περάσει η δεξιά στροφή τής κυβέρνησης, με το άθλιο άρθρο 9 του νομοσχεδίου Μπιρμπίλη.

Η υπουργός Περιβάλλοντος προσπαθεί να εφαρμόσει οδηγία της Ε.Ε. και να εναρμονίσει (κάπως) τις χωροταξικές μας συνήθειες με το δίκτυο Natura 2000, το οποίο ορίζει παντού στην Ευρώπη, αλλά και στην πατρίδα μας, περιοχές προστασίας της πανίδας, της χλωρίδας, περιοχές φυσικού κάλλους, αρχαιολογικού ενδιαφέροντος κ.ο.κ. Δηλαδή, θα μας πούνε τώρα οι παλιογερμαναράδες πού θα χτίσουμε και πού όχι, μπας κι ενοχληθεί καμιά φώκια ή κάνας σταχτοτσικνιάς.

Φοινικόδασος, Βίκος, Ελαφόνησος, Σαμαριά, Δαδιά, Στυμφαλία, Μαίναλο, Πάρνωνας, Πήλιο – κινδυνεύουν, με το εγκληματικό άρθρο 9 του νομοσχεδίου Μπιρμπίλη, να μείνουν πυκνοφυτεμένα και αηδιαστικά πράσινα (ή, τέλος πάντων, να διατηρήσουν όση πρασινάδα τους απομένει), αντί να γεμίσουν κάτασπρα σπιτάκια με αλουμινένια κουφώματα, με πιλοτές και με τις σιδεριές στην ταράτσα να περιμένουν την παντρειά της κόρης. Αυτό, το δικαίωμα στο πανωσήκωμα, πρέπει να το διαφυλάξουμε ως κόρην οφθαλμού, πατριώτες. Όχι για μας· για τη φουκαριάρα την κόρη μας.

Το ότι έχουμε ακόμα χλωρίδα και πανίδα, είναι μια μικρή λεπτομέρεια. Ρυθμίζεται εύκολα. Όσο για τα αρχαία, μας αρκεί η περηφάνια που μας πλημμυρίζει όταν τα αντικρίζουμε, τα δάκρυα που αναβλύζουν καθώς αναπολούμε τον πρόγονό μας τον Περικλή. Γι’ αυτό ακριβώς πρέπει να επιτραπεί η δόμηση κοντά στα αρχαία: να τα βλέπουμε κάθε πρωί από το μπαλκόνι μας και να διαμορφώνουμε εθνική συνείδηση. Τους Ευρωπαίους δεν τους νοιάζουν αυτά, δεν τα καταλαβαίνουν, διότι όταν εμείς χτίζαμε Παρθενώνες, αυτοί ήταν στις σπηλιές τους.

Οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ έσωσαν τη σοσιαλιστική τιμή του Κινήματος και ζήτησαν να αποσύρει η κυρία Μπιρμπίλη το επίμαχο άρθρο. Διατράνωσαν έτσι την απόφασή τους να μείνουν πιστοί στην προγραμματική διακήρυξη του αρχηγού τους για Αειφόρο Δόμηση.

Η στάση της υπουργού είναι κατεξοχήν ανθελληνική: προσπαθεί να βάλει φραγμούς στην «εκτός σχεδίου δόμηση», η οποία αποτελεί επινόηση δική μας. Τη χρωστάμε στο δαιμόνιο της φυλής. Ψάξτε όπου θέλετε στην Ευρώπη: κανείς από τους κουτόφραγκους δεν το έχει σκεφτεί. Αλλά έτσι είναι: σε ένα πράγμα είμαστε πρωτοπόροι, και η κατοχική κυβέρνηση πάει να το καταργήσει. Έτσι εξηγείται η άρνηση της Ν.Δ. και του ΛΑ.Ο.Σ. να ψηφίσουν το άρθρο 9.

Η Natura είναι ξεκάθαρα ταξική. Αυτός είναι ο λόγος που οι βουλευτές του Κ.Κ.Ε. τάχθηκαν κατά του άρθρου 9. Ευνοεί την ολιγαρχία, τα ντόπια και ξένα μονοπώλια, και στρέφεται ευθέως κατά της μικρής ιδιοκτησίας, η οποία συνεπάγεται de facto το δικαίωμα του κτίζειν. Όπως παρατηρεί ορθά ο πολιτικός σχολιαστής Θ. Τριανταφύλλου, πρόκειται για ανάλυση με βάση τις αρχές του δομικού μαρξισμού.

Ο ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ., από την πλευρά του, εξέφρασε επιφυλάξεις σχετικά με το εν λόγω άρθρο. Θα ακολουθήσουν ζυμώσεις, λαϊκές συνελεύσεις, συζητήσεις των μελών της κάθε συνιστώσας, συζητήσεις των συνιστωσών μεταξύ τους και συζητήσεις των τάσεων του ΣΥΝ μέχρι να καταλήξουν σε ένα κείμενο επιφυλάξεων που θα εκφράζει όλες τις πλευρές. Μετά θα εμφανιστεί ο Αλαβάνος και θα πει κάτι άλλο.

Το σύνολο σχεδόν των πολιτικών δυνάμεων που αντιτίθενται στο επίμαχο άρθρο, οργάνωσε χθες συλλαλητήριο. Πρώτο πέρασε το μπλοκ των βουλευτών του ΠΑΣΟΚ, με κεντρικό σύνθημα «Γιώργο, προχώρα, δόμησέ τα όλα». Ακολούθησε η Νέα Δημοκρατία, φωνάζοντας «κάτω οι κουκουβάγιες, ζήτω οι Κουκουβάουνες». Χωριστή συγκέντρωση στα Προπύλαια και πορεία πραγματοποίησε το Κ.Κ.Ε., τα μέλη του οποίου τραγούδησαν περήφανα το «Εμπρός της Γης οι δομημένοι», κραδαίνοντας αντίτυπα του “Ένα βήμα μπρος, τέσσερα στρέμματα πίσω”. Στο περιθώριο της πορείας, μέλη ακροδεξιών οργανώσεων εισήλθαν στον Εθνικό Κήπο και αποπειράθηκαν να χαλάσουν φωλιές χελιδονιών, φωνάζοντας «έξω τα αποδημητικά από την πατρίδα μας», «Δόξα, Τιμή, Χρυσή Οικοδομή»,  «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες» και εκτοξεύοντας (σύμφωνα με τον ανταποκριτή μας Θ. Τριανταφύλλου) απειλές του τύπου «οικολόγοι διεθνιστούληδες, θα σας δομήσουμε και θα σας δείρουμε».

Τι έχεις αυτού μέσα; Δεν πιστεύω να κρύβεις κανέναν σταχτοτσικνιά, ε;

Βλέπουμε λοιπόν ότι το σύνολο σχεδόν του πολιτικού κόσμου τάσσεται εναντίον του άρθρου 9 ή, έστω, έχει τις επιφυλάξεις του. Ποιοι υπερασπίζονται το επίμαχο άρθρο; Κάτι ανυπόληπτες ομαδούλες, που προφανώς εκφράζουν συμφέροντα του αμερικανοεβραϊκού λόμπι: WWF Ελλάς, Greenpeace, Αρκτούρος, Αρχέλων, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, MOm, Καλλιστώ και Δίκτυο Μεσόγειος SOS. Επίσης, οι Οικολόγοι Πράσινοι και η Δημοκρατική Αριστερά ­– κάτι γκρουπούσκουλα, δηλαδή, χίπηδες, φρικιά και χασικλήδες καρεκλοκένταυροι. Ειδικά όσον αφορά τον τελευταίο χαρακτηρισμό, πρέπει να παρατηρήσουμε ότι η Δημοκρατική Αριστερά, ο βουλευτής της οποίας Γ. Ψαριανός έχει στο παρελθόν εκφραστεί υπέρ του διαχωρισμού των ναρκωτικών ουσιών, όπως είχε καταγγείλει τότε ο Ριζοσπάστης, τάχθηκε υπέρ του νομοσχεδίου της κυρίας Μπιρμπίλη εξαιτίας μιας παρεξήγησης: άκουσε Natura και νόμισε ότι πρόκειται για Ντατούρα. Οικολόγοι και δηαρίτες το ’χουν ρίξει στη μαστούρα.

ΠΑ.ΜΕ. πιο γρήγορα (μην κολλήσουμε τίποτα…)

Η πορεία του ΠΑ.ΜΕ. ανέβαινε την οδό Σταδίου. Στη διάβαση της Πατησίων, γωνία με Πανεπιστημίου (δηλαδή καμιά εκατονπενηνταριά μέτρα παραπέρα), οι σύντροφοι περιφρουρούσαν την πορεία τους από την πορεία όλων των άλλων· μην τυχόν και κολλήσουν τίποτα. Όταν λέμε στη διάβαση, εννοούμε στη διάβαση. Με σοσιαλιστική ακρίβεια.

“Ψηλά στης Ρωσίας τα χιόνια”, όμως, “που πάντα φυσάει ο Βοριάς”, φυσούσε και σήμερα. Ξεκίνησε από την Κόκκινη Πλατεία, σάρωσε την ουκρανική στέπα, ξεπέταξε κάτι Ρουμανίες και Βουλγαρίες, στριμώχτηκε στην κοιλάδα του Βαρδάρη, κατέβηκε με φόρα τη Μακεδονία μας, αγνόησε την παράκαμψη στα Τέμπη, πέρασε από τα τούνελ στο πέταλο του Μαλιακού, καβάλησε την Πάρνηθα – για να μην πολυλογώ (κι άλλο) φύσηξε και στην Πατησίων. Δυστυχώς μετέφερε και ορισμένα μικρόβια πάνω από την αλυσσίδα των φρουρών του προλεταριάτου. Στο μεταξύ, η πορεία του ΠΑ.ΜΕ. είχε ανέβει τη Σταδίου. Οι προειρηθέντες φρουροί έκαναν μετάαααααβολή -με σοσιαλιστική, πάντα, ακρίβεια- και πήγαν να οικοδομήσουν τον σοσιαλισμό μαζί με τους υπόλοιπους συντρόφους τους. Δεν ήξεραν όμως, δυστυχώς, για τα μικρόβια.

Το βράδυ, στο σπίτι τους, μερικοί σύντροφοι άρχισαν να βήχουν. Αποκαλύφθηκε ότι δεν ήταν ένα κρυωματάκι, όπως αρχικά θεωρήθηκε. Ήταν πολύ πιο σοβαρό: άλλος είχε πάθει αριστερισμό, από μικρόβιο συριζέικο· άλλος είχε κολλήσει βερμπαλισμό (ποιος ξέρει πού τον τσίμπησε)· πολλοί έκαιγαν στον πυρετό του τροτσκισμού, από ένα ιδιαίτερα επιθετικό μικρόβιο που μάλλον είχε ξεκινήσει από το μπλοκ της ΑΝΤΑΡΣΥΑς· μερικοί έπασχαν από ξεπουλημένο συνδικαλισμό· ένας-δυο παρουσίασαν οξύ σεχταρισμό, ενώ δεν έλειψαν και ορισμένα κρούσματα αναθεωρητισμού, προερχόμενα από κάτι ασυνείδητους της Δημοκρατικής Αριστεράς, που κυκλοφορούσαν χωρίς κασκόλ.

Οι πάσχοντες σύντροφοι μεταφέρθηκαν εσπευσμένα στον Περισσό, προκειμένου να υποβληθούν σε εξετάσεις. Η θεραπεία που προκρίθηκε, αξιοποιώντας την τελευταία λέξη της σοβιετικής επιστήμης, είναι ο Διαλεκτικός Μαϊλισμός.

ΣΤΟ ΜΥΑΛΟ ΤΟΥ ΦΩΤΗ ΚΟΥΒΕΛΗ

 

Έχω πολλούς φίλους. Εννοώ, έχω πολλούς φίλους στην πραγματική ζωή, πέρα από την εικονική (διαδικτυακή). Με τους περισσότερους συμφωνούμε πολιτικά –βάσει εκλεκτικής συγγένειας–, βρισκόμαστε στον ίδιο χώρο, ήτοι της «ανανεωτικής αριστεράς», η οποία, εδώ και μερικούς μήνες, εκφράζεται από τη Δημοκρατική Αριστερά. Οι υπόλοιποι φίλοι μου κατανέμονται πολιτικά στους όμορους χώρους, και το πλήθος τους φθίνει όσο η πολιτική τους τοποθέτηση απομακρύνεται «γεωγραφικά»: τουτέστιν, αρκετοί ανήκουν σε άλλα κόμματα της αριστεράς και στους Οικολόγους, μερικοί στο ΠΑΣΟΚ, ορισμένοι στο ΚΚΕ, λίγοι ψηφίζουν ΝΔ ή είναι απολίτικοι. Δεν έχω φίλους στο ΛΑΟΣ ή στη Χρυσή Αυγή.

Μου αρέσει να συζητώ για πολιτικά, εφόσον ο συνομιλητής είναι ανοιχτός, διατεθειμένος να κάνει διάλογο και όχι κήρυγμα. Είναι προφανές ότι δεν θα συμφωνώ με τους πάντες στα πάντα∙ δεν με πειράζει να διαφωνήσω, να παθιαστώ ή να παθιαστεί ο συνομιλητής μου, δεν με πειράζει να βάλουμε και καμιά φωνή. Ένα πράγμα με εκνευρίζει όμως, κάτι που δεν αποτελεί πολιτικό επιχείρημα παρά απλώς ένα ρεφραίν το οποίο επανέρχεται από τη δεκαετία του ’80, τότε που οι Yazoo τραγουδούσαν “Don’t go” πίσω από τις φράντζες τους, οι γυναίκες φορούσαν βάτες, η τηλεόραση ρωτούσε επιμόνως «ποιος σκότωσε τον Τζέι Αρ» και το ΚΚΕ εσωτερικού διεσπάτο στο ΚΚΕ εσ. – Ανανεωτική Αριστερά του Γιάννη Μπανιά και στην ΕΑΡ του Λεωνίδα Κύρκου. Πρόκειται για το ρεφραίν του γνωστού άσματος με τίτλο «Συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ».

Να εξηγηθώ: το ερώτημα της συνεργασίας είναι πολιτικό, είναι υπαρκτό και τίθεται ξανά και ξανά εκ των πραγμάτων. Αυτό που εμένα μου ανεβάζει την πίεση είναι το ρεφραίν της λαϊκής (δημώδους, αν και συνήθως με έντεχνη σπεκουλαδόρικη ενορχήστρωση) εκδοχής του άσματος: «Ναι, ναι, καλά τα λέει ο Κουβέλης… αλλά περίμενε να γίνουν εκλογές, και μετά θα τον δεις υπουργό του ΠΑΣΟΚ…» Παλαιότερα, όπου Κουβέλης διάβαζες Κύρκος, Παπαγιαννάκης κ.ο.κ.

Η πολιτική συζήτηση περί συνεργασιών, επαναλαμβάνω, είναι θεμιτή: ο Φώτης Κουβέλης, ερωτηθείς πρόσφατα, απάντησε (για πολλοστή φορά) ότι «η κυβερνητική συνεργασία προϋποθέτει ευρύτερες προγραμματικές συγκλίσεις που σήμερα δεν υπάρχουν».

Ας το κάνω, λοιπόν, κι εγώ με τη σειρά μου λαϊκό άσμα, μπας και γίνει κατανοητό:

Ο έρωτας, σου το ’χω πει
πρόγραμμα θέλει και ουσία.
Μα συ όμως τον κατάντησες
εκλογική συνεργασία.

Προφανώς δεν οφείλει κανείς να συμφωνεί με τις θέσεις της Δ.Α. και έχει κάθε δικαίωμα να κάνει κριτική. Προφανώς, αν και όταν έρθει η ώρα που «θα υπάρξουν οι προϋποθέσεις για συγκλίσεις», ο καθένας μας θα κρίνει κατά πόσον πράγματι υπάρχουν και θα κάνει τις επιλογές του αναλόγως. Προφανώς δικαιούνται οι φίλοι μου να επιλέγουν άλλα αριστερά κόμματα, να δηλώνουν «αντισυστημικοί» ή οτιδήποτε άλλο – κι εγώ βέβαια δικαιούμαι να έχω τη δική μου άποψη περί «αντισυστημικότητας». Ουδείς ωστόσο δικαιούται ­–αν τουλάχιστον θέλει να διαθέτει το τεκμήριο της σοβαρότητας– να δηλώνει με βεβαιότητα ότι «ο Κουβέλης ΘΑ γίνει υπουργός, όπως πάντοτε ήθελε», εκτός πια κι αν βρίσκεται στο μυαλό του Φώτη Κουβέλη. Αν όντως βρίσκεται εκεί, τον/την παρακαλώ να φύγει: ο Κουβέλης το χρειάζεται το μυαλό του. Επίσης, ομολογώ ότι, σε μια τέτοια περίπτωση, η φιλία μας κινδυνεύει: δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι μπορώ και θέλω να κάνω παρέα με άνθρωπο που έχει την ικανότητα να διαβάσει τις μύχιες σκέψεις μου, τις κρυφές μου επιθυμίες, τους ανομολόγητους πόθους, τις φαντασιώσεις μου…

Αυτός είναι και ο λόγος που το ανά χείρας (ανά την οθόνη, μάλλον) κείμενο αποτελεί, στην ουσία, ανοιχτή επιστολή στους φίλους μου: να φάμε, να πιούμε και για πολιτικά να τσακωθούμε, κι έπειτα ξανά να αγαπηθούμε ­– μόνο μην μου το ξαναπείτε αυτό το τραγουδάκι, παρακαλώ. Αλλιώς, θα με βάλετε στον πειρασμό ν’ αρχίσω να μπαινοβγαίνω κι εγώ στο μυαλό των ανθρώπων και να σας λέω, με πάσα βεβαιότητα, ότι ο Τσίπρας θα γίνει πρόεδρος της ΠΑΕ ΠΑΟ (όπως πάντοτε ήθελε), ο Αλαβάνος θα καρεί μοναχός (όπως πάντοτε ήθελε), ο Λαφαζάνης θα ανοίξει μαγαζί με «Εδώδιμα-Αποικιακά» σε κεντρική πλατεία των Βρυξελλών (όπως πάντοτε ήθελε) και η Παπαρήγα ­– α, όχι: στο μυαλό της Αλέκας δεν μπαίνω, ούτε για πλάκα. Έτσι όπως είναι φτιαγμένο, θα εγκλωβιστώ εκεί μέσα για πάντα (και ποτέ δεν το ήθελα).